HEWA FINDIQ AGA'Y
Ondero wusaro Ağa'e mı roj biye serdi
Ondero wusaro amo Fındıq Ağa'e mı roj biye serdi
Ale Wuse Zeng xete rusneno Qemer Ağa'yro
"Fındıq Ağa'e to teslim biyo, Koe Surr serde şel amo
Qonaxe tode cenc u cayil qırr kerdi
Torge şano Koe Surr leme cenc u cayile to qırr kerdi
Fındıq Ağa'e ho teşmil meke
Derd u merax tode yene bine topraxa hardi"
Ax leme roze, Qemer Ağa naleno: "Pepug mire bıvvano
Efkare dina mide yene bine topraxa hardi"
Önder perozo Ağa'e mı neme rozo
Cıvrayil Ağa vano: "Qemer Ağa gosro mine
Fındıq Ağa'e to dı-hire roj, Demenude tıfong berzo
Fındıq Ağa'y teşmil meke peniyede cencune mm u töre bira
sare dezo"
Çe Wusıv Ağa'yra xoryt restera baxe de mıno lerzo
Çe to Qemer Ağa'y bıveso
Teşmil meve Fındıq Ağa'e töre sare dezo
Kami zot de Fındıq Ağa'yro
Vake: "Şero teşmil bıvo, kafir dare erzo
Kafıro, zalimo, Fındıq Ağa'e to dare erzo"
Ax derdo derdo Fındıq Ağa'e mı derdo
Fmdıq Ağa'y teşmil meke, sarr bero cenge cvvamerdu
Tel amo Qemer Ağay're:
"Tesela to bıkuyo, Fındıq Ağa'e to darde kerdo
Karyd arda werte cencune to az ware tode neverdo"
De biye biye'Ağa'e mı biye
Wuşene Seyd vano: "Teşmil meve Qemer Ağa
Reyna giredame duzmune sere miye
Qemer Ağa gosro mine tıfong berze
Reyna giredame duzmune sere miye"
Wuşene Seyd vano: "Ez zon ke leme
Kafir ma beno bine daraxaciye
Ewro mara pers keno soxure Kırmanciye
Zalim mara pers keno soxure Kırmanciye"
Fındıq Ağa'e mı leme berdo bine daraxaciye
Fındıq dare meerze, sarr bero sere cwamerdiye
Ax leme VVuşene Seyd vano:
"Qemer Ağa na çiviye çevesae arde sare ma biye
Gosro mine tıfong berjime teke mıreme eve cvvamerdiye
Fındiq teşmil meke xısme helayiye"
Önder Ağxdad'o Ağa'e mı kemero
Fındıq vano: "Meke bawo tıfong berji mırodune ho bıkeri
Helayune kafiri ax dinade qırr keri"
Ax malo halo male zamane dinawo
Fmdıq vano: "Bakıle mı ez zonon ke
To biya seveve mı, ye ma peniyede idamo lawo"
Fındıq vano: "Bavvo çevesaer^e- ma peniyede idamo Iawo
Ax ez zonon ke fermane mawo"
Bira sodıro Fındıq Ağa'e mı sodıro
Fındıq persene xısme tawurano
Ax din u imane kafiri çino ardo hire ree esto dare
Ax zalimo gawuro vıle Fındiq lae ho vışiyo
Qewul nekeno Yejid'o, kafıro
Male dinae, dina betıvare
Hefe mı bero cenciya Fındıq'i
Hire ree la vışiyo tepa erzene dare
Na dina keşte nina buko dinaka betıvare
Vengdox: Sılemano Qız Arekerdox: Mesut Özcan
FINDIK AĞA'NIN AĞIDI
Fındık Ağa, Yusufan aşireti reislerinden olan Kamer Ağa'nın oğludur. Kamer Ağa teslim olduktan sonra, Fındık Ağa'nın da teslim olmasını ister. Fındık Ağa, babası Ka- mer Ağa'nın isteğine uyarak teslim olur. Kamer Ağa hapiste ölürken, Fındık Ağa, 1937'de idam edilir.
Meret ilkbahar gelmiş ağam günler soğumuş Meret ilkbahar gelmiş Fındık Ağam günler soğumuş Ale Wuse Zeng mektup yazıyor Kamer Ağa'ya(l) "Fındık Ağan teslim olmuş, Koe Surr'den(2> bir sel gelmiş Senin konağında kim varsa kırmış götürmüş Dolu vurmuş Koe Surr'a aman, senin gençlerini,
bilmezlerini kırmış Fındık Ağa'nın sebebi olma, teslim etme Bu dertler, bu merak senle gelir toprak altına" Ah aman, bir gün Kamer Ağa inliyor Diyor: "Pepug(3) ötsün bana Bu dünyanın efkârı benle gelecek toprak altına" Meret öğlendir, ağam gün olmuş yarım Cıvrayil Ağa(4) diyor: "Kamer Ağa beni dinle Fındık Ağan iki-üç gün kurşun atsın Demenanlar'la birlikte Dur, Fındık Ağanı teslim etme"
Yusuf Ağalanin gençleri yetişmiş, sanırsın bağdır
Sen Kamer Ağa'nın evi yansın
Teslim olma, Fındık Ağan için başağrısıdır
Kim Fındık Ağa'ya beddua etti de
Dedi: "Gitsin teslim olsun, asılsın"
Ah derttir derttir, Fındık Ağam derttir
Fındık Ağa'yi teslim etme, el erkekler çenginin seyrine gelsin"
Tel gelmiş Kamer Ağa'ya
"Umudun kesilsin, Fındık Ağanı asmışlar
Bıçak girmiş gençlerinin arasına, evinde sağ kalan olmamış"
De gel gel Ağam gel
Vuşene Seyd(,) diyor: "Teslim olma Kamer Ağa
Tekrar bağlarız düzmemizi belimize
Kamer Ağa beni dinle, beraber kurşun atarız
Bir daha bağlarız düzmemizi belimize"
Vuşene Seyd diyor: "Biliyorum ki, aman
Bizi götürecekler darağacına
Bugün soruyor bize Kırmanciye'nin davasını
Zalim bize soruyor Kırmanciye'nin davasını"
Fındık Ağamı aman götürmüşler darağacına
Fındık Ağamı asmayın, el gelsin erkekliğin seyrine
Ah aman Vuşene Seyd diyor:
"Kamer Ağa, eviyanasıca, neydi bu başımıza gelen
Beni dinle, kurşun atalım, ta ki ölelim erkekçe
Fındık'ı teslim etme, o alaya bedel"
Meret Ağdad'tır(6) ağam bu kayadır
Fındık diyor: "Baba dur, kurşun atam
Alaydan sağ kalanı komayam, muradıma erem"
Ah ne haldir, dünyada ne zamandır
Fındık diyor: "Babacığım sebebim oldun
Biliyorum benimki sonunda idamdır"
Fındık diyor: "Baba eviyanasıca, bizimki sonunda iptir, idamdır
Ah biliyorum ki fermanımız çıkmıştır"
Kardaş sabahtır, Fındık Ağam sabahtır
Fındık'ı sorarsanız tabura bedeldir
Ah, dinsiz imansız kâfirdir
Ah o gâvur zalimi üç kere ipi atmış boynuna
Fındık'ın ipi kopmuş, kabul etmiyor Yezid'dir, kâfirdir
Vay dünya yalancı dünya
Acıyorum ben Fındık'ın gençliğine
Uç kere ipi kopmuş, yine de asıyorlar
Bu dünya kimseye kalmaz oğul, yalancı dünya
Seslendiren: Sılemano Qız
Derleyen: Mesut Özcan
Dipnotlar:
(1) Kamer Ağa: Fındık Ağa'nın babası. 1917-1918 Rus işgaline karşı aşiretiyle bir- likte katılmıştır. Bu savaştan dolayı madalya alanlardan biridir. "Kamer Ağa, 1925 yı- lındaki Şeyh Sait Ayaklanması'ndan sonra, 1926'da Elazığ valisi Cemal (Bardakçı), Malatya valisi Bozan Bey aracılığıyla Ankara 'ya getirilip M. Kemal ile görüştürülen aşiret reslerinden biridir." (Mehmet Bayrak, Kürtler ve Ulusal-Demokratik Mücade- leleri, Özge Yay, 1. baskı 1993, Ankara, s.423) Ağıttan anlaşıldığına göre, Kamer Ağa, Wuşene Seyd (Seyid Hüseyin, Seyd oğlu Hüseyin)'den önce teslim olmuştur. (Bkz. Se- yid Hüseyin'in Ağıdı)
(2) Koe Surr: Dersim'de bir dağ adı. Türkçe karşılığı Kırmızı Dağ'dır.
(3) Pepug: Bkz. Çukur Ağıdı (Varyant 2) dipnot 4.
(4) Cıvrail Ağa: Demenan aşireti reisi Cıve Kej'dir.
(5) Wuşene Seyd: Bkz. Seyid Hüseyin'in Ağıdı. -
(6) Ağdad: Baldan adıyla merkez ilçe Sütlüce bucağına bağlı bir köy. Bu köy Yu- sufan aşireti reisi olan Kamer Ağa'nın köyüdür. Bir de Seyit Rıza'mn oturduğu Ağdad isimli başka bir köy daha vardır. Dumantepe adıyla anılan bu köy, Ovacık merkez bu- cağa bağlıdır.
(7) Fındık Ağa idam edilirken üç kere ipi kopar. Bu olayı o zamanın Dışişleri Ba- kanı 1. Sabri Çağlayangil de doğrular. Çağlayangil anılarında: "...Bu sırada Fındık Ha- fız asılıyordu. Asarken iki kere ip koptu..." demektedir. (Çağlayangil'in Anıları, Yayı- na Hazırlayan: Tanju Cılızoğlu, Güneş gazetesi, 18-19 Ağustos 1989.Yezid ise islam tarihinden bildiğimiz Muaviye oğlu Yezit'tir. Dersimliler "Yezit" nitelemesini hakaret, sövgü olarak kullanırlar.
|