Pile Asire Demenu ra Laze Civrayile Kheji Qemere Civrayile Kheji Qeseykeno
Na nuste Pelga : http://f28.parsimony.net/forum68141/index.htm amo guretene Roportaji Mursaye Areyiji tey virasto
Kasetra ne karo hewl Ismail Kilic carnora text pero piya wes u warbe
Kasete 1-2-3-4-5

Arşivê: Qemerê Civrailê Khêji
Ca: Dewa Cıvê Khêji Gewreke de
Tarığ: 1991, asma Qortqırane
Saadê Tertelê 38i Lazê Cıvrailê Khêji Qemer Ağa
QaydkerdoÄŸ: Ap Mursao Areyiz
Qasete: 1

Sayın Ap Mursao Areyiz’in 38 tanıklarından Qemerê Cıvrailê Khêji’in kendisiyle 1991 yılında yapılmış bu röportaji Mamekiye sitesinde kendisinin Dersim’in original Kırmancki sesinden dinleyebilirsiniz.

Link: [http://www.mamekiye.de/08/1142521882/index_html]

Ap Mursao Areyiz: Çê Cıvrailê Khêji de meymanune, serra 1991, asma Qortqırana. Nıka Qemerê Lazê Cıvrailê Khêji serra 38i sero mıde qesey keno. Cıre zof mınetdarune. Tavi na serra 38i de mıletê Dêsım de bilasa iye ke eskeri de do pêro, dine rê zaf zaf hurmetê mı esto. Yane sıma rê hurmetê mı esto. Sıma hata roza ewreenê mendê, mıletê ma sıma ho vira nêkeno. Ma sıma ho vira nêkeme. Nıka qaset rakerdo, tavi qesey kena.

Qemerê Lazê Cıvrailê Khêji: Peê coy amenê nia leê mıde açığ qesey kerdenê, vatenê, ma şinê ha falan ca de niya kerdo. Halvu ke, o waxt niya..., ma niya kerd.. O zuru ra gore, ez nıka nêşikin ke qesey bıkerine. Heni zure heneni kerdenê, wayırê çhor kosê dina vo. O zur mare nasiv nêke ro, bıra! Hem yasê ma esto, hem ki qebil-qebil ayre-ayre, qebil ayre vi. Qebila dizde ki esta, qebil ayre ayre.
(arkada biri araya girip: Doğru söylüyor hiç alakası olmıyan bir adam, bakıyorsun ki, sanki olayı yaşamış gibi şey anlatıyor...)
Nıka esker serro ke amê, sıfte Demenu vake, mektev bêrê, vake, vake, mektev bêrê, qerekol kemê wertê ho.

En ave ho taktim ke, dayna rınd beno.

Qemerê Cıvrailê Khêji: Ez Qemerê Lazê Cıvê Khêji nê. Nıka hesnaena mıra gore, waxtê mıde nu nia vi. İta verê coy ma qamçur, vergi, hokmat ma nasnêkerdenê. Ma heni zonenê ke hokmat me Dêsımi mê. May me qe hokmat nêzonenê. nasnêkerdenê, nêtersenê cıra. Ma thoae nêdenê. Mend peê coy, ma niada ke vanê, wendis rındo, hokmat rındo, ma mektevu wast wertê ho. Qereqolê ki amê wertê Usvu, 70-80 mordemi.
Peê coy yi Usvu amey gêrê ho kerd vakê, Qereqolê wertê ma hereket keno, vake, Başçavuş, yane na qesê vatenê nino, vajine.

nê, nê, vaze

Qemerê Cıvrailê Khêji: Usvu vake, xanıma AÄŸaê ma, falan-falan AÄŸay, vakê, ÇavuÅŸ berda leê ho, vake, eve zor berda leê ho. Eke niya va, ma va, ekena damê pu ro! Usvu ki, Aşıri ki qesê ho kerd zu, vake, damê puro. Hama cinıka ke semte vi ye, veyvıka ke semte vi ye, ma niadane ke çhımê ho tede ro, eve peru, eve xapnênê, eve zor herekêto nianê kerd, eke hereketo nianê kerd, Usvu amey, Heyderu amey, ma qesê ho kerd zu. Verê coy ma hire aşıru qesê ho kerd zu. Ma hire aşıru kerd zu, vake, damê puro. (zu peydê qeseykeno, vano: „Demenu, Heyderu ’ve Usvu“). Demenu, Heyderu ’ve Usvu.

Yane o qereqoli ra dıme, a cinıke ra dıme

Qemerê Cıvrailê Khêji: A cênıke ra dıme, Hereketo ke vejiya, seve ‘ve ho a viyê. Vake, cênıki waste leê ho, dest esto cı, pesewê berdê leê ho, sonde berdê leê ho. AÄŸaê mı ke tı vêne. Ma ki qesê ho kerd zu, da puro, esker kerd bover, nahiya Paxi vêsna.
Peê coy esker ke qılaê ra amê, Usvu verva cı şi, tesmil bi.
Nê lao ça heni kenê?
Vake, ma tesmil bimê, ma tıfong nêerzemê! Esker koto werte.
Heyderu ki yan kotê. Ağaê mı ke ti vêne! Esker hora amê Demenu serdê, Demenu guret. Heyderu ki a serra vırene letê zu tesmil bi. Demenu koti tıfong. Demenu koti vi tıfong. Na dewê ma pêro vêsnay, yê Demenu.
Eke vêsnay, Hüseyin Evdıla Pasay isoni kerdi werte, vake, bêrê tesmil vê!, vake, sıma bêrê tesmil vê. Nae ke tıfong erzenê çêrê, yi tesmil nê vi. 20-25 mordemê ma Bori ra amey vi ita, yi tesmil nêvi mê. Ağler şi tesmil bi.
Peê coy koti ’ve zımustoni, verê vore de pêroyine rê yelçi nay ’ve ro cı ser, ma yelçi kerdi werte, piyê mıre vati vê, bêro tesmil vo. Ma ha lonê de vime, Hezreti Wuşêni rê çıtur qeseykon! Serê ha khêmera lona Hemi de, cı salığ de bıra, ma a Lona Hemi de mê.
Reyna ki ewk rusnay vi, Sılo FiÅŸtan rusnay vi, amey vi, vati vi, “AÄŸleri vanê, bêrê tesmil ve, bêre tesmil vê, hokmat thoae nêkeno, hokmat ma sekeno, hokmat amo, çhor dêwê Demenu vêsnê, têpia cıre bonu vırazenê, têpiya sonê cı. AÅŸiri nae pêro kês tıfong nêkotê ”.
Piyê mı seke sono tesmil beno, şi tesmil bi leê mara. Bıraê mıno pil a raa leê made nê vi.
Piyê mı vake, so Hemedi bıvine, va bêro ma ala piya teney qesey keme, vake, ez son tesmil ben.
Ez ÅŸine, mı Hemed di, Hemedi vake, “lao yi ma xapnenê, vake, nêvo ke Baki ra vazê, şêro tesmil vo“.
Mı olvozê de ho guret, ez amunê ÅŸino, yane piyê hora vaji ke, piyê mı dı sati verê mı biyo rast siyo. Åžiyo tesmil biyo, seke tesmil bi, berdê uza ifadê guretê. Yê piyê mı waxtê Wurışi de na Pılemuriye de berate ho bi, zona!, Piyê mı ÅŸi vıreniya Wurışi. Yi beratê ho ke mısnay ra cı, uza maqbuzciyê ho bi, Alu maqbuzeni kerdenê, maqbuzciyê ho bi, vake, “nu va vazo, nu ke nêvo, kês tıfong Hokmati nêerzeno. Pêro ney esker da-are, pêro ney Aşıri kerdi top, pêro ney qereqol vêsna. ”

(hetê peyde zu kuno werte qeşi, vano, verê coy qesey kerdenê, na kokımê ma qesey kerdenê, mı hore gosdêne, vatenê, waxto ke Cıvê Khêji berdo Xarpêt verê mekeme, wasto ke idamke rê, serva berat kerdena hervê Wurışi yê Pılemuriye dardê nêkenê, surgın kenê...)

Vınde o qesey keno…

Qemerê Cıvrailê Khêji: Ça, mı hen va, ma mı seva! Piyê mı berat kerdenê, yane ey ke yi ifadey ke serê nêdenê. Piyê mı ke berate ho mısnay ‘ve era cı, berat kerdi vi.
Vati vi, yi yiÄŸbarci amey vi, na Memê Phıti[1] vi, yiÄŸbarciyê piyê mı amey vi. Çıke ma ’ve aşıra Alu ra verê coy dave pêro dısmeni vimê. A mesela ki derga, qesey nêbena, o riwali ra vati vi, va vazo, vati vi, „nu ke nêvo, aşıri tıfong nê-erzenê.“
Qumandari ra niya vato, „na aşırê Dêsımi xêğê-here, vati vi, nao, ney pêro Aşıri kerdê topi, Qereqol vêsno, esker qırrkerd, kerd naver, nahiyê Paxi vêsna, ney naê kerdê.
Nıka amo vano, berate ho biyo, berate ho biyo, o waxt vıreniya Wurışi de çıtur ke esto, nıka ki erzeno Tirki, tıfong erzeno Hokmati.“

Eke Memê Phıti niya vano, cêza danê cı, gêreke piyê mı berat kerdenê. A ifada neyra (Memê Phıti) ceza danê piyê mı, hepıste maneno. Hepıste maneno, peê coy, o (Cıvê Khêji), Qemer AÄŸaê Usvu, heni AÄŸleri taê zehirê derjêni sanay ‘ve cı merdi, hepıste merdi…

Bakılê tu yi uza merd

Qemerê Cıvrailê Khêji: Heya uza hepıste mırenê. Zehirê derjêni sanenê cı, peê coy dı-hire serri ra têpiya hepıste mırenê..

Uza hepıste merdi, peki sıma meyit ard?

Qemerê Cıvrailê Khêji: Nê, ma kora vime, kotia meyiti biarime, ma peê coy tifong erjia, ma kora mendime. 38i ra têpia qırrkerdi, 38i ra têpia dı-hire serri hepıste mendi, hona kısenê. Hona derjêni sanenê cı kısenê.

O ‘ve kami ra piya uza mırenê
Qemerê Cıvrailê Khêji: Zu Qemer AÄŸaê Wusvu beno, ae ke ma pê zoneme, zu Qemer AÄŸaê Heyderu beno, zu ki bırarzaê Qemer AÄŸay beno. Qemer AÄŸaê Heyderu –soyadiyê- dinê o waxt çine vi. Zu ki bırarzaê Qemer AÄŸay Hemedê Alê Xani beno. Çê Hemedê Alê Xani. Hemedê Weşêni vi, Hemedê Alê Xani vi. Hemedê Wuşêni uza merd. Hemedê Alê Xani amê xeleÅŸia, peê coy ke ef ke amê, surguni ra peyser amê. Peê coy hora Demenu mendi, ma Demenu ki vejiame ro Ko. Ko de mendi me, jêde meqbuzciyê mae pili, ae ke ma dıma feteliyenê taqıv kerdenê Wusvu vi. Hem çê hode qırr kerdi Wusvu, ma heni zonene ke dostime, tanışime, vere coy waxtê aree de ÅŸiyene têhet. Ma ÅŸiyene ke yane cıra cığara bıwazê, ve yahut nu bıwaze, yahut çiyê bıwazê, çê hode qırr kerdi.

Çê hode qırr kerdi.
Qemerê Cıvrailê Khêji: Dıma ki kotene ra dımê, hiniyo ke ma cıra uwe berdenê, amenê o hini sero vınetenê, hini sero ma kıstimê… rau sero vınetenê, mığare ke ma tede vınetenê, yi mığarey era-cı-salığday, kotene ra ver…
(zu kuno wertê qeÅŸi vano, „pêro heni nêvi, o tehdit viyo…“)
Nêro pêro çıtur benê ke, qa nu 500 mordemu ra 10 mordemi ver feteliyenê, ma 500 mordemi ra pêro heni fetelinê bıra-bıra.

Esker ke amê, sıma sekerdenê, naver u boveri vêsna, tavi, sıma kou ra vi?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Esker amê naver, ita vêsna, tavi

Sıma Kor a mendi?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Ma Kou ra mendi me. Serre ki ma, serra vırene ki ma da pêro, serrra vine ki ma da pêro. Sata vine tore mı qesey nêkerd, ma ke kotime Lona LaÅŸi. Lona LaÅŸi de uza çêfê hora ma va, esker ma pêro qırr kerdo, esker nêmendo. Helayi pêro ma qırr kerdo. Uza Cencu Khêmaney cınay, dı teney hire teney sairê bi, yi sairi qeydey vati, şüari vati. Çeney ve lazekanê ma reqeÅŸiay, ma qewÄŸa nêşime, nêşime vıreniya eskeri. Ma vake, eskero ke ma qırr kerdo, bêro ke bile, senık yeno, o çı-sebıkero ke…Xafilde reyna ke dorma çiye bırrna, mesele nêqediya…mesele nêqediya..

(zu kuno wertê qeÅŸi, vano, “tu qeseykena, rındek qeseykena, tu vati vi, laze Bırarzaê Sey Rızay vi kam vi, ey uza ra u welaÄŸu rınd zonenê, Rayvero Qop…)

Reyvero Qop pesewe eskeri ardi kerdi dormê ma, eve Qaturu topi ardi ve verê çêverê mığara, topi nay ve çêverê mığara Luçi ra, tede da-vişt tenê ma kışiya. Alu ki amey vi wertê ma, o waxt. Demu ki Asuri ki amey vi wertê ma, niya da-vişt tene kışiya. Hire teney ki Demenu ra kışay, Qemerê Heseni ki tey kışiya. Ma meyıtê Qemerê Heseni berd peê mığara Lona Laçi, şime peê mığara, mı sata vine reê qesey kerd, van reyna qesey kerine.

Heya reyna qesey bıke, ma cemê tıra
Qemerê Cıvrailê Khêji: Ağaê mı ke tı ve. Ma endi peyniya mığara de Sıleman Ağaê Şıx Heseni (Çê Sey Bayi)[2] sandıqa ho dê bıraê mı Hemed (Hemedê Cıvrailê Khêji) vake, „ma hem Piri me, hem ki wayırê tolıvi me., vake, toluvunê ma waxtê Khalukunê made çı ke do ma, pêro zerê na sandıqe de ro, na sandıqe berê, vake, hora kêsê ma xeleşiya, ho Haqi ra meke rê, bare kerê piya. Eke nêxeleşiya, sımarê sıtê moa u pi vo. A sandıqe ma berdê peyniya mığara Laçi de nê ro. Peyniya mrear ki niya tariya xoriya tede, alatırk o waxt çine vi. Çhıla momi vi ye. Ma kırvıt nine momi ra, momi vêsnenê ke şiyenê a peyniya mığara hewa ho biya, a hewa ra momi saynenê we. Eke peyniya a mığara de niya fisa ve khêria, ison nêzono ke itare şiya, belkia bınde sono a Dina.
Endi uza de ma a sandıqe nê ro. Taê çheki-meki ma uza nay ro. Çêverê mığara ra bime tever amey me ke, ışıldaÄŸ(asarat)-fizegi erzenê, ışıldaÄŸ(asarat)- fizegi ma vamê, heni hawa ra çıtur ke estenê, dina kerdene roÅŸti, kerdenê jê çhıla. O dormê mığara pêro, çêverê mığara ataÅŸ kerdenê. AtaÅŸ kerdenê, waxto ke amenê hard, ÅŸiyenê we. A hona ke gınê hard ro, seke ÅŸiye we, jüna estenê o çeÅŸit. Ma o waxt hot, da-des tenê ma bivi me, bıraê mıno qız ve domanunê ‘ve veyvıka hora vi. Bıraê mı Hemed ‘ve Xanıma hora ‘ve domanu ra vi. Yê mı zu o Kazım[3] leê mıde vi. Kês leê made çine vi. Moa mı tesmil biya vi.
Ağaê mı ke tı vê.
Ma ameyme çêverê mığara ke, çêverê mığara ke ataÅŸ kenê, têpiya cêrayme zerê mığara. Hemed (Hemedê Cıvrailê Khêji) Hesê Gêwera vake, „Hesen AÄŸa, bê ma tever vime, niade zerê na mığarade hem cini biye dıxaskani, hem dırvetin estê, hem meyıt estê. Meyıtê ma ke zarê mığarade ware gıno, vake, o hesav nino. Ma tevera vime, qe ke nê meyitê ma tevera ware gıno “.
Hesê Gêwe niya tıfongê ho da hard ro, vake, „kırê mı ki nêwenê, o ordiyê hokmati ma qırr kerdo, qe mendo tavure eskeri mendo, vake, sıpedera bemê tever, têpiya ma yinu qırr kemê.”
Hemed vake, “Hesen AÄŸa, nae ra ave, ma koli teve ra ardenê, adır teve ra kerdenê we, uwe teve ra ardenê, teve ra ma yemeÄŸ potene. Nıka ki çêverê mığara ra tever nêbemê, uwe zerê mığara de çina, tı vana, heÅŸt bari ardê leê made, des-u-phonc male esorun estê leê made, tı nine ve çınay pozena, eve çınay wena!”.
Hesê Gêwe veng nêkerd o waxt, ey veng nêkerd. O qelfê ma raa vırene hen pêro bimê tever. Raa vine Hemed vake, “Bıra ma ke hiremena bıray boziyê zumini cême tever vime, meyitê ma va tevera ware gıno, o hao tever nino, vake, meyitê ma tevera ware gıno.” Ma hurdimena pê boziyê zumini guret, hama zeke tı qersunê kena qalıvro, mıllet heni zumini sığmıs keno. Ma niya boziyê zumini guret, mı ve Hemedi ra. Wuşênê[4] bıraê mı ki peyra dest vet dızmanê Hemedi vero, niya miye de. Na Cıvrailo bırarzaê mıno ke xeleÅŸiyo, ey ve a waa hora ki peyra pê cızmê mı gureto. Hama zumini sıxmıs keme, nêzome kês pê ma gureto nêgureto, hen sıxmıs kemê zumini ha niya sıxmıs kemê...Kazım a rae leê made vi, nê leê made nêvi a rae. Kazım made nêvi, Kazım çê de vi. Cıvrail ve waa hora vi. Lazê Xıde Xeze made vi, Xıde Xıdê Xeze made vi.
Ağaê mı ke tı vi ne!
Ma ameyme çêverê mığara, çêvere mığara de waxto ma ataş kerdenê, ışıldağ fizegi estenê, ma ho vurışiya hardi kerdenê, waxto ke ataş kerdenê o çağılê khêmeri, qersune gınenê khêmeri , o çağılê khêmeri heni polate kerdene ra ma ser, tu heni zonena ke ma sero serar kerdo, ma ustene ra, o çağıl amenê war, jê tay çıng dênê, oncia ho dênê waro. O çeşit jê ta u haza, yane des des-u-phonc metrey hona nêşime, niya şiqori bi ma sero, gınayme ro o şiqori ro. Ho sero gınayme ro şiqori ro. Serê yi şiqori ro adır kerdo we, gost pozenê, tede feteline mal sare bırrno. Mal kerdo uzau, Esker, Milis, Aşıri pêro amê. Aşıri eskeri ra jêde rê ha!
Avasu amê,
Wusvu çıke estê qırrme ra amê,
Alu amê
Ağaê mıke tı ve,
Na Aşıru uza de thılsmê ma sıkıt ha!
Avasu zu
Wusvu dı
Alu amê hama Alu goyna ma bore mırd nêbenê, viar kenê, hama düre herey amê, pêro nêame.
Hama Wusvu qırrme ra amê
Avasu qırrme ra amê
Ağaê mıke tı vine!
Uzade waxto ke yenê ser, Hemed ma vero, seke yenê diar ke o şiqori ro niade, tavi şiqori ki niya tiko, naver u boverê ho şia, Hemed tıfongê nano pa, meyit corde yenê, ma ho saneme kose, yane o meyıt ke era ma kuyo, cêr ma erzeno Derê Laçi uwe. O çêşit dı-hire teney Hemed nay ve pa, hire-çhor teney kışiay, vêjiayme ro ser. Kıncê eskeri ke marae, yi ki eskere, milisi ki hora, aşıri ki hora kıncê Kırmanciye pıra-rae. Heni niya têwerte ra, ma ağme ameyme, dı teney piya, dı teney piya şime. Wertê eskeri ra piya fetelimê, mara kês nêvano, sıma kamê? Pesewa, her kês adır kerdê we, mal sare bırrno, gost pozenê, yemeğu wenê. Ma tara vêrdime ra, haza ra vêrdime ra, ma esker est hora têpiya.

Wertê eskeri ra heni sonê!
Qemerê Cıvrailê Khêji: Wertê eskeri ra heni açuğ ameymê, eskera, zeke arqadaşi çıtur heni.
Ameyme, Ağaê mıke tı vine!
Mend sıpede ra, sıpede ra ma nata yane tıfong erzemê, de hona tıfong erzemê Hokmati, zor bemê Hokmati, hem Aşıri tede rê, hem Alayiye çıke biyo, dêmdo ra uzay ser. A roze hata sonde vınetime, thoae hokum nêkerd, fisegê ma qeday, fisegi ki ma nêguretê. Endi deste ma era cı nêkot. Fisege ke ma vere coy, çheke ke guretê, fisege ke guretê, berdê zerê mığara, mığara Laçi, ae ke ma tevera darde we, têpiya bırra berdê kerdê khulêrê daru, kerdê khêmeru. Destê ma thoae nêkuno ke. Dı-hire duzmey fisegi a roze ma sero vi, hata sonde ma qedenay, yane her zu ma sero 50-60 fisege ma sero nêmende, roza bine idare nêkemê.
Mend roza bine, ma niada ke dormê a mığara Laçi de, thılpê dü ita vejino, thılpê dü haza vejia, thılpê dü naza vejia, yoxro ke peê coy ma nêzona o waxt, dı roji qediya mığara ke cêriye, sımê mığara. Eke amê, tora pers kerdo, vato, “isanê tu çond tenê, ailê tu çond tenê!” Yaxut phonce yahut dese, o ailê tu ita qırr kerdo, qaz sano puro, adır no pa, o dü yê düni vi yo.

Derê Laçi de?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Derê Laçi de. Yê maê ma, qelfê ma çond teney vi ye, yi pers kerdê, berdê estê pêser, uza qaz sano puro, adır nopa, kırvıtê na pa, o dü o dü viyo, qırr kerdê.

Eve weşiye qırr kerde, yane qırr kerdê heni vesnê
Qemerê Cıvrailê Khêji: Hama heni zonen ke qırr kerdo, hona adır sano cı, no pa vêsnê, ez heni zonen. Çıke meyit estê pêser, bölü nêbeno ke. Meyit jê loda koli estê pêser, jê loda koli meyit estê pêser, adır nopa vêsay vi, astê biye ÅŸia-u-sote mendi vi. Zu veyva ma fistanê ÅŸevaji pıra vi, pêsê fistani çıke o waxt hardi ra amenê, pêsê fistani adır cı-nê-resto, niya mendo, ma niada naskerde ke veyva ma wa, ma niya niada. Lazê Hemede bıraê mı bi, namê ho Kamıl na pıra, vatenê, Kamıl. Eke Lazek hire serri de vi, caê ho tıro, meyıtu sera qışt biyo jê hazay ÅŸiyo, dı metre cıra düro. Seke çhımê ma gıne ra cı, bıraê mı çhımê ho gınay ro cı vêrd ra… Mı ‘ve Wuşêne bıraê ho kerd vıra ra ho, niya berd berraxê khêmeri esto, pê süngü uza ma berrax dard are, berrax de na ro, welê kerde ra ser, terknime ÅŸimê zerê mığara Laçi.

(zu pers keno kuno wertê qeÅŸi, vano, „ o (Kamıl) nêvêsno coka ro sıma naskerd, kışti vi, nê“)
Nê-vêsnay vi, kışti vi, meyıt ra cêr vi, ison çutır meyıtê ho nasmeke ro ke, bıraê mı!.

Qesu werte ro mede!
Qemerê Cıvrailê Khêji: Ağaê mıke tı vine! Ma o berd dard we.
Waxto ke ma ÅŸime zerê mığara ra bimê tever, mı pohnc teney sati, çhor tey vi, ney ki tavançey paketli, yi mı berd zerê mığara de niya wertê yi meyıtu de wele dê are, qum dê are, tam mı yi heni kerd cı.. Zere a mığara de niya direÄŸa de gırse bi, verê ho khême ro, kosê a direÄŸe de heni darde we. Ma ke ÅŸime zerê mığara, ma vake, ala a sandıka Çê Sey Kemali uzara, yaki uza niya. Ma ÅŸime ke, de hurendiya sandıqe de bomba deÅŸti esta cı, pêro khêmer hen kerdo ke esto têzare. Zuyo dırvetın ki cıra Dılê Cıvrail vanê, o ki Khêçelızo, aşıra Khêçelu rao, heni naleno, hondae ke roo tede…Cêron ra peyser amune, uza mı niada, o hard da are ke yi davançey hae tede rê, yi sati hae tede rê. Yi sati ra zuye, waxto ke ma sati guretenê berdenê rotenê Khalu, Avasanê Koru, çıke Avasu baxse, Avasanê Koru baxse. Yi Avasanê Koru, Aşıra Seyd Ä°smail AÄŸay amê wertê made rê, Çê Sey Kêmali ki wertê made rê. Mı ke yi sati roti, Sıleman AÄŸaê Şıx Heseni ame vake, „çıko rosena“. Mı vake, Rayver sate rosen. Zuya qıskhê ke tey biye, qıskhê ke, nia honde nae vi ye. Vake, ae rosena, mı va, ya rosen. Vake, çıra dana? Mı vake, kam ke des kağıtu mıdo, phonc kağıtu mıno, dan ve cı. Vake, ae mede. Ça, mı vake. Vake, mıke Erzurum de wendene, vake, a sate zarne sıpiyo, vake, ae mede. Zu a sate vi ye, çor tenê vini vi, mı ard uza dard we.
Mı yi dı gureti, roza vini ma ameyme na Xuloz de uza veyva ma biye, ciniya Ali, ma ard uza nay ro. Mı va, waa mı
vake, heya!
Mı vake, waa mı, veyva mı, vanê, sıma surgun kenê, sıma ke surgun kerd, na dariye nawa bıjê, dêsê wari ra ke, tu ke dımê na dariye ha heti ra kerd, tu ke dımê na dariyê heni kerd, ez zonen ke tu o qarşi de dardê we. Sıma ke surgun kerd berd, peê coy ez yen na warê sıma ra niadan, a dariye vinen.
Peê coy yi yoxro ke surgun nêkerdê, mılet xapıto, vato, sıma surgun kemê, qırr kerdi.
Mılet pêro ard pêser qırr kerdi, mıletê Dersim o çesiti ra qırr kerd, bêbextiye ra qırr kerdi.
Zovina miletê Dersim qırr nêbiyenê. Mılet tesmil bi vi, vake, hayleme tuyo, vake, Hukkmato, Hukmat ma qırr nêkeno.
A dariye uza darde ve we, peê coy şine, yi sati, zuya bine mı diye, yi sati mıde vi. Tek zu davançe mı di. Davançe bini berdi, peê coy domanunê Wusvu davançe heni uza di vi, pêrüne uwe berd si, o va vınde ro uza.

Mend peê coy uza ra ez ve Samali, zamaê ma vi, ma amey me şime serê na Çuxure, uza dı domanê nêwesenê yê Demenu. Serê Çuxure hao cıra vanê uza.
Ma ameyme uza ke, esker na Mamekiye (Tunceli) ra cor,
Marçığ vame, Pırdê Paxi (Pah Köprüsü) vame, uza makiney kote tê, zuqande vanê, qırrr.., qırrr…hata sonde vane, qırrr…, qırrr…Ma zona ke qırr kerdê!
Nıka esker ki amo Çuxure de uza fetelino, ma ki serê Khêmerê Çuxure de rime.
Mı zamaê ma, Samali ra va, bê ma na eskeri ra nime, mı va, ninu na mılet qırr kerdo.
Ey vake, „waxto ke ma da pêro, vake, ez amune ita leê Çê Hesen AÄŸay de vi, vake Çê Hesen AÄŸay qırr nêkeno Hukmat, Hukmat Çê Hesen AÄŸay qırr nêkeno. Vake, ma ke ita vıreniya tıfong vet, ita subay kışiya, esker qırr bi, vake, Çê Hesen AÄŸay qırr kenê. Hezretê Wuşêni ra ayano ke, nu niya vi “
Nıka Alu vane ke, „kaÅŸna ke tu uza veng ra tıfong fiÅŸtenê, Çê Hesen AÄŸay ra taê remenê, cıra çiyê xeleÅŸiyenê[5]“
Mı va seve ve ho niya vi, Samali nêverda.
Ağaê mıke tı vinê!
Uzara ma terkıt ameyme, ameyme ma pers kerd ke dewu de ke qırr kerde. Qırr kerdê, ameyme meyıtu ser ke thoae meyıt böli nêbenê, nasnêbenê. Meyıti jê lode estê pêser, pêro süngü kerdê, pêro gon u gonaşêrê, pêro estê pêser…
Uzara amune cao ke Tornê Memê Tengi vanê, na dewa hetê Mılu de, amunê uza mı pers kerd vake, „Lazeke tu ve Çêneka tu dırvetin vi, amey ita, vake, ma cı salığda, vake, piyê tu Kora, khalikê tu yi Korae, ÅŸi…“ Endi mı rêçê bırrne, endi tene a rêçê ra amune ke, a çêneke niya hardi ra lınga ho kaskerda, böliya, qori ra dırvetına, niya hardi ra… Eke Lazeki lıngê ho wese, hata na Diarê Xırimi amune, hata u pulê Diari amune, uza esker têpiya amê, uza ez teniya ro…cêrone ra peyser amune.
Peê coy ki esker uza domani gurete, endi hire roji qediya, tarıxe hire rozano. Esker guretê berdê fişte ra Qelfe, surgun kerdê, xevera mı çina, ez van, kıstê.
Uzade, endi ma medi me Ko de.
De!, Endi Alu eve Wusvu ra, her Aşıre milisê ho bi, milis kotene ra Esker veri, ca ’ve ca ma taqıv kerdime. Ma taqıv kerdimê, yane heni nêviyenê, oncia ma nêceriyenê, oncia ma qırr nêviyenê. O milis ke ver nêamenê, ma taqıv nêkerdenê, hiniyê ma nêzonenê, raa ma sero nêvinetenê. Qeytan ma nê-cêriyenê!
Ez amune şine Gerisa Çê Memed Ağay, na verê Kirigi de pesewa kotene uwe. Lazê Apê mı, mıde ro, Lazê Apê mı ez kerdunê phoşti.
Ağaê mike ti vinê!
Ez ardu bover, bovera cêra ame, bêro ke çimiyê ma, neveri ra biaro, yane ez ÅŸino cadi ser ke, şêrine cadi ser, tariyo, corde ki voreno, honde vore ki hona esta. Uza nay mıra, uza verê Kirigi ra pesewe ra milisunê Kırmancu nay mıra…
O waxt werdena ma ya dı somi dêne cı, yaki cıtê postalê (ayakkabı) eskeri dêne cı, thoae ki cı nêdenê. Serva zu nune, milisê Kırmancu ma kıstenê. Çiyê ho ki endi o vi ha!
Uza mı verê tıfongê ho era cı nêkerd, cı-nêsanay. Têpia ho çarna a şüya cadi ra vêrdime ra, Kirigi vera, şimê Çê Rutu, Çê Hemede Hemê Mami, şime Çê Heseni, Hesenê Hemê Mami. Hesen merd, rametê Haqi ro cı vo.

Hesen peê coy ma va, ma uza cıra va, naera têpiya, tu yena mı viri, çıke Hesen ki o waxt eve zor milis yazmış kerdi vi. Sata vine mı nêva, Hesenê Hemê Mami ve zu Kuresızi ra ameyvi uza, bıraê ho sero niya vati vi…

Ma va, Kêwra Hese!
Vake, Ha!
Ma va, “tu ke naera têpiya yena, milis de yena, fetelina, tıfongê ho bıerze hermê çhep.
Tıfongê esker ki hermê rast de ro, tı ki bıerze hermê çhep.
Eke hermê çhep de ro, tı bıerze hermê rast ke, tı beli ve.
Wertê eskeri ra sıma beli nêbenê, kıncê eskeri ki sıma cênê pa”

Ma na vırera Jêla Qıze r a şime, yane şime o peê Korpiği de gozi estê, payızo gozi rosenê. Ma nıada ke qelfe corde o Jêle ro yeno. Eke yi hurdimena hae teyre. Hesenê Hemê Mami ve Memedi ra. Sey Memed cıra vanê, na Dewa Pagali rao, teyro. Ma va, na Wuşênê bıraê mı çetin vi, vake, bê ma panime. Hemedê bıraê mı vake, lao çêvêsae, nêvo ke tu pane, ni dostê mae, zu Bavaê mao, zu ki Kêwraê mao. Ma her waxt yemê çê ninu de niştene ro. Vake, yi ke nıka amey vêrdi ra, werte ra naskeme, ma name pa werte ra. Amey hetê bıne de Cün esto, cünde erjiay pêser, adır kerd we, endi muğır vo. Adır kerd we, adır verdê yemegê ho ke werd, ma sıme heto sere. Panime!
Cıra zu-dı tenê name pa, hama têpiya pılo-şine-are, o waxt kês nasnêbenê, tede nêvezenê, Axre ma sere tever nêarde, Hemedê bıraê mı nêverda, ma panime, vake, serva xatırê yinu (Hesenê Hemê Mami ve Sey Memedi) vi.
Zovina esker tey çino,
hora pêro milisê Kırmancuno.
Da-dese teney Alune,
Da-dese teney Arezune,
Hire-çhor teney ki Wusvune tey.

Qeseta (1)ye qediye.
Qeseta (2)yine hona devam kena

_________________________________________________________________
[1] Memê Phıti, Aşıra Alu ra lazê Phıtê Mılê Wuşêniyo, dewa peê Vıli rao. Devletê yapmış olduÄŸu milislikten dolayı kendisine ünvan olarak devlet madalyası verilmiÅŸtir. Dersim’in ünlü kadın direniÅŸcilerinden Besa Åžae bu milisin elinden yaralanmıştır. Demenan direniÅŸcilerinden ve önderlerinden Cıvê Khêji’n Pülümürü Ruslara karşı müdafaa ettiÄŸi için, beraat edildiÄŸi halde, Memê Phıti’n hakında Makbuz tutup ve ifade vermesinden dolayı sürgüne gönderilmesine ve zehirlenerek öldürülmesine neden olmuÅŸtur.
[2] Sıleman Ağaê Şıx Heseni (Çê Sey Bayi)
[3] Kazım ve waa ho Xeycane domanê Qemerê Cıvraili benê, pee coy 38i de sone surgın. Xeycane 38i sero Kıtave “Serçe” vezena. Qeseykerdena Sengal Xanıme ra gore, torna Cıvê Khêjia ke 38i de kote ra eskeri dest, na Xeycana. Çêna Qemerê Cıvrail AÄŸaya
[4] Yê pile aşıra Demenu Cıvrailê Khêji chor domanê ho bene, ninu ra:
-Qemerê Cıvrailê Khêji (qewÄŸa Alu ‘ve Demenu de destê Wuşêne Mozıki ra yeno kıstene)
-Hemedê Cıvrailê Khêji, 38i de qewğa Laçi de yeno kıstenê
-Qemerê Cıvrailê Khêji, 38i de Kora maneno
-Wuşênê Cıvrailê Khêji, 38i de yeno kıstenê
[5] Dı domanê Hesen Ağaê Çuxure remenê xeleşinê, yenê Çê Khekê Derê Gêwr. Khekê Derê Gêwr domanê Hesen Ağaê Çuxure beno çê hode gıredano, peê coy yinu ki uza çê hode kıseno, meyiti dinu ki beno bınê Khêmere de dano we. Alunê Karşiniye wertê hode mêresê Hesen Ağaê Çuxure bare kerdene sero hure nine, Hukmati de zuvini şikayet kenê, vanê, meyıtê domanê Hesen Ağaê Çuxure ha filan cade bınê khêmere de rê.
Lawuka Çuxure de na tereşiya milisunê Kırmancu niya yena vatenê:
<<…AÄŸaê mı…
hona çhor roji nêqediye
Alunê Karşiniye
do ve puro
hore Çuxure
kerda hêsa u bare…>>

·        http://www.mamekiye.de/08/1142521882/index_html

Arşivê Qemerê Cıvrailê Khêji
Ca: Dewa Cıvrailê Khêji Gewreke de
Tarığ: 1991, Asma Qortqırane
Saadê Tertelê 38i Lazê Cıvrailê Khêji Qemer Ağa
QaydkerdoÄŸ: Ap Mursao Areyiz
Çhıme: Ap Mursao Areyiz
Qasete: 2
Link: http://www.mamekiye.de/08/1142521882/index_html

Qemerê Cıvrailê Khêji: Qemerê Sılemani Hemedi rew rusna. Mêriki sera perey guret cıra, pere nêardi mıre, mı nêday. Vake, ma jêde sane cı. Qey mı va, a eke nayma gıne cı, ma sane cı. A eke doyma gıne cı, sıma sane cı. Mı va, perunê yê mı, bıde mı. Uzay sero ma lez kerd, sağa Haqi, mı ve bıraê hora, yane fekra hure nêna, hama zerira qelvê cıra şikiya.

Uza ra ma uştime ra, endi pesewe ma sana cı, şime na cao ke dara tope tora osena, uza ra Qutiye vane, gêmê esta, şime a Gêma Qutiye. Şime Gêma Qutiye, a uza ra ez heredüne şine, şine doymê Vartnige. Şine Vartnige, Hemedi isu fişte ra mı dıme, ez vaznêkerdo, veng da mı dıme ke, na kerde, ha kerde, ez ra-nêcê-ro. Şino doym, şine, şine leê Lazê Momıdê Çêwleri. Uza khêmerê Vartnige de dı-hire roji mendune.

A, uza ki esker ma doskerdime, ma ameyme vozda ameyme na Dere. A itade, eskerê na Jêle corde amê, eskerê Ozez-Avdel, hao Koê Ozez-Avdel, eskerê Ozez-Avdel ki na heti ra amê, o Dere de ma qapa kerdimê. Zof qırr bi, na Dere de. İtara Kara Luke vamê, Kara Luke, ma verê Kara Luke. Heya Derê Rojio hama cıra Kara Luke vame, namê ho esto. Uza de dı roji mendime, taê esker uza de qırr bi, badana esker oncie ra. Ma ki têpiya uştime ra şime, vêrayme ra şime.

Tavi Esker zof qırr bi?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Heya qırr bi, dı roji uza mendime.

Esker jêdê qırr biyenê, yoxsa hetê sıma ra?
Qemerê Cıvrailê Khêji: A rozê kêsê ma nêkışiya. A rozê da-dese tıfongê ma ita de bi, 38i ra têpiya ro, 38i ra ave niyo, yane qırr kerdene ra têpiya vi, serra peena. Serra peene vi.

Sağa Haqi dêma ke Haqi ra bena. Coru made ters çine vi. Ma ke kotenê qewğa, merdenê mare çine viye, nêwasenê mara. Dêma ke Haqi ra biya. Ez nıka ğaal ken ke, haza ke pêzn yeno, ez tersen! Eke tıfong mırane, ez ita tersen. O waxt ez nêtersenê.

Çhımê ma milisu perna, milis ke nêviyenê, yane milisê na hetê Heyderu de Wuşênê Tornê Ağay esker ver amenê, yi daznay vi. Na hetê made ki dı-hire tenê Alu ve Wusvu. Ninu ra çıke cıranime têhet de vimê. Niade sıma nıka, cıran baxse, ae ke sone têhet de Ware, yi baxse, ae ke zumina dürre, welağa zumini nêzone, uwa zumini, hiniyê zumini nêzone, yi baxse.
Hama ni hiniyê ma zonenê,
welağa ma zonenê,
esketo ke some ho tede dame wê zonenê,
mığara wa ke ho dame we,
ero ma pinê Wusvu caê ma salığda.

Seveve ho ki yi vi,
seveve ho ki yi vi.
Vake, Qereqol ardê wertê ho vere coy.
Dıma ki vakê, “Dest esto Xanımanê ma”.
Amey, ma piya sondi wend, seke Esker amê,…

Kamıjê viyê, yane kamirê vake?
Qemerê Cıvrailê Khêji: „....“

…hiç mıdero..
Qemerê Cıvrailê Khêji: “…badana, ma dostime...“

nê ez zovina nêvan, nu mıde sırr maneno
Qemerê Cıvrailê Khêji: Vakê, „Dest esto ciniya Xıdır Ağay,
ciniya Xıdır Ağay berda.
Xıdır AÄŸaê Lazê Usxan AÄŸay“

Xıdır AÄŸaê Lazê…
Qemerê Cıvrailê Khêji: Usxan Ağay, Xıdır Ağa

Xıdır Ağa
Qemerê Cıvrailê Khêji: Xıdır Ağaê Wusvu

O şekilde hen bi. Peki en verê coy Pırdê (Korpiyê) Paxi vêsna!
Qemerê Cıvrailê Khêji: Niya seke ma o Qereqol kerd o bover, Qereqolê uzay, Pırd (Korpi) ma ho dıma vêsna. Uza ra şime Pax, Pax ki ma vêsna, cêrayme ameyme endi. Cêrayme ameymê, sondi wend, peê coy eke piya tıfong erzemê. Esker seke amê, dota ke amê, Wusvu tıfong nêest,
si tesmil bi vê.

Sıma koti sond wend?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Ma şimê na Mılu de sond wend.

Mılu de sond wend
Qemerê Cıvrailê Khêji: Heya (Evet)

Amey pêser..
Qemerê Cıvrailê Khêji: Mılu de sond wend. Yi vanê ke, „amê verê Çhemê Munzuri de Sey Rıza niya ama, o zuro (yalano). O pêro zuro (yalano), vanê, Cıvrail AÄŸa (Dewa Arekiye ra Cıvrail AÄŸaê Demenu) koto ra, sala ho da hora, vato, ez merdune, mı weda, nêzon kami sekerdo, pêro zuro (yalano) “

Pêro zuro
Qemerê Cıvrailê Khêji: pêro uydurmo, uydurmo

Peki waxto ke mılet qırr kerd, zofi milet kou ra vi, domanê ho ewk kerdenê yane, hermeti domanê ho çıtur vırara hode vınetenê, yi hermeti çıtur ewk diyenê?
Qemerê Cıvrailê Khêji: 38i ra ave hora ma serbest vime. 38i ra têpiya ki dı-hire domani made vi.
Ağaê mı ke tı vine!
Yi domani têsa (susuz) vınêtenê. Uwe ki era ma dest nêkotenê. Ma tenge de mendene.

Domon ke bervenê yani, sekerdenê?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Domoni bervenê, dest nenê fekê domonu ser, dı-hire teney ki domani rau ra ma caverday, xenekıt caverday,

Peki sıma o zaman ewk nêbiyenê, ajiye nêdiyenê? Sıma ke yi domani heni kerdenê
Qemerê Cıvrailê Khêji: Çı ajiye, senê ajiye, ajiya çinay bivinimê, ma derdê ho guretenê, esker dormê ma gureti vi, uwe era destê ma nêkuna, cae de ma bese nêkerdene ke, ma ho cae de ğız-kerdene, ğız-kerdenê wertê eskeri ra vejiyenê.
Senık mendime, yane ses-hot teney (6-7 Çhekê Demenu) mendime,
yane Çhekê ma 7-8 teney mendi, senık mendi vi Çheki ma.

Zovina Demenu rê kês yardım nêkerdenê, zovina Aşıri?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Demenu rê kami? Kês werdım nêkerdenê.
Endi o waxto 38i ra têpiya werdımo ke kerdenê, zu Wusıv Ağaê Gêrise vi zu ki hetê Aşıra Rutu de Çê Hesenê Hemê Mami ve Hesene bıray (Hesenê Hemê Mami). Endi ma şiyenê çê yinu ra nu ardenê.

Dı-hire çey ki na Alu de bi. Çê-dı çêy ki peê coy ma xevere gurete ke, yi ki jê Wusvu gereke ma zare çêi de qırr kerê, ma uza ki nêşimê. Hen her ca ra ağre ardenê, tutunê ho ardenê, sekerê ho guretenê, çiye de niane ma guretenê ardenê.

Waxto ke gêste mendenê mali ki zovina dênê puro ardenê
Qemerê Cıvrailê Khêji: Heya, mal! Mal dêne puro ardenê, ma mal ret ardenê. Ma malê Arezu ard. Xêlê male sıma ard (..huyino..)

Ap Areyiz (..huyino..), va helal xos vo…
Qemerê Cıvrailê Khêji: Malê Arezu ard, ma senık vi me, male Arezu de. Ma amimê ÅŸimê na Desta Kortu de…payızo, laze Apê mı ki hona a sıre de wes vi. Ma hiremena biray me (Hemed, Qemer ve Wuşê) lazê Apê mı çhor, zu ki zamaê ma Samali cıra vatenê, o ‘ve bıraê hora vi. AÄŸaê mıke tı vine!
Ma ses mordemi me, ÅŸime uza, gost made ro, ma pesewe bırra adır kerd we, o gostê homa pot. Ma tenê gost u mostê ho, none ho werd. Endi velg rışiyo, Koy toz esto cı. Toza payızi esto Kou. Uza ma mendi me, hewn noro ma ser, waxto ke şêfak cı sano, ma dormê adır de kotime ra. Heni gınayme waro, çıke şüya payıza, serd ki sano ma, qefelay me ki. Kotime ra, niada ke, xafılde verê made, bıreniya made, veng kerdo rê mali. Veng kerde ro mali, ma usteme ra ke, mal kerdo verê ma nêjidiyo. Eke mali…

Peê Desta Kortu de?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Peê Deste de, malê Vank vi zu ki malê Pagê natenê vi, kerd têwerte. Malê yi hurd Pagu kerd têwerte, zu malê Vank vi. Ağaê mıke tı vinê!

Peki Desta Kortu de Vank!
Qemerê Cıvrailê Khêji: Yinê peê coy amey ita mara vakê, malê mao. O Wuşênê çık vatenê, amê ita leê ma. Bıra bıra!

Hüseyin Arıkanlı?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Nê ne, Wuşên Arıkanlı nê. Wuşên Arıkanlı peê coy bi Miletvekili. Vake, ma Nazımiye ra barkerdimê, şimê uza. Bağu ra, Bağu ra. Bağu ra barkerdime şimê uza, vake.

DaÄŸu ra
Qemerê Cıvrailê Khêji: Heya Dağu ra, Dağu ra

DaÄŸu ra
Qemerê Cıvrailê Khêji: Heya, zu malê dey tede vi. Peê coy o serre-dı serre amê ita leê ma, vake, Haq sıma de vo, vake, sıma ke o malê mı ard, peê coy dayna bi deyra…(huyino).

…(huyino) tenena bi deyra.
Qemerê Cıvrailê Khêji: O malê yinu ma guret, endi ma ho dard we, niya peê coy ma şime wertê bırre hurdi, ma ho peyser kerdi werte bırri ra.
Hemedê bıraê mı niya peyniya tıfongi kuye de mı, niada ke, vake, niya bêçıke kerde ra cı.
Mı sarê ho fişte ra hawa ke, zu xortede heneno ke, jê na efendiye ma, eve dest u pay.
Eke zuyê da waro, niya saqi sero tikmiş kerdê.
Saqi sero tikmiÅŸ kerde.
A xevere mı dê Samali,
Samali ki leê hode dê Wuşêni.
Wuşên ki çetin vi, rametê Haqi sêro cı,
Wuşên uste ra ke niya hardı ra pano.
Ma dest na ro ser, gınayme ro ser, ma nêverda.
Wuşên koto adır, vano, „nu amo leê made iso niane kerdo, nêzo sekerdo, nêzo çıtur biyo, toxamısê ma beno, vake, ez çıtur ney bos verdan“
Ma va, „WuÅŸe hurendıya hode vınde, wertê Eskeriyo, wertê Aşıranu, ma xatırê Haqi de. Ma ke veng fışte ra tıfongi, ita mara kês nêxeleÅŸino. “
Dê! ma Wuşên zapt nêkerd, Wuşên zapt nêkerd.
Bıraê mı Hemed vake, ero!
Mı va, Hemed!
Hemed vake, „nu yağê ma ra nêverdano, nu beno seveve ma, vake, ala vake, bê ma na hetê Qotiki de ÅŸime ez ’ve tora. Vake, Samali ’ve biraê hora hetê yê a cinike de şêrê. Vake, Wuşên ‘ve Civrail ki, o laze Apê mi namê ho Civrail vi, vake, yi hurdimena ki a hetê Çêneke de şêrê, Çêneke ki ti vana jê lea munitiya.”. Ma terkit ÅŸimê, o mordemek sera pê guret, mı ‘ve Hemedi ra.

O mordemek pêguret?
Qemerê Cıvrailê Khêji: O mordemek ma pêguret. A Cınike ki Samali ‘ve dey ra pêgrete. A Çêneke ki ÅŸiyê ser ke vırare fiÅŸtê tıra, mı qeda guretae, a niya vıra ra ho kerdê tıra, ardê pêser, na lıngê ho ki pêro niya kerdi. Zuqande ki vana, pepo.., çhıkena... Hemed vake, „ero, mı va, Wuşên beno seveve ma, ni nafa ma qırr kenê. Vake, hem wertê Aşıranu, hemk ki Hokmat, Qereqol ki pêro vınetê.“ Mı davançe ho ont niya leê ey de vıneto, eke dest bıerze ra mı, jê heÅŸiyo, ez inam nêken, mı piseno têra.

Mı davançe ont, niya lewê de hazır vıneto, fiÅŸte ra ho ver, cıra metre dürr vıneto. Hemed vost ÅŸi, Hemed vost ÅŸi, dest naro fekê Çêneke ser, cıra vake, “Tı waa mına axrete, tı çêna mına axrete, vake, tı nêvo nêvo çiye bıke rê, ma ameyme ita, sıma ma dime, ma hore tersunê ho ver sıma pêcême, vamê, veng era tıfong mekuyo, tı heni ça çhikena! ”

Çêneke destê ho xelesnay ra, Çêneke destê ho xelesnay ra, axre biye xayıs, biye yawas. Ma mal guret. Ma yi şüanê yinu hiremena ardi wertê ho. Şüaney wertê made rê, veng fine ra ho, yê kenê, yê kenê. Yi domanê ho, olvozê ho, bıraê Samali ‘ve nu lazê Apê mı ki, yi ki ma rusnay ‘ve mal ki, meverde mal aÄŸme vo, mal sêro cao açux bıvinê. Tede mali heni fetelnê, yine ki veng fine ra ho, cınıke ‘ve yi Lazeki ra, o mordemeki ra. Kamılo, mordemeko jê tu beno, belkia hona tora kamıl vi. Tora kamıl asene o waxt. Nıka tu ke çıtur kamıl asena, o ki tora kamıl asene.
Ağaê mıke tı vinê!
Ma vake, biarê, bıze biya sare bıvırnimê, ma bıze gurete sare bırrnê uza, ma gost pot, nıka o mordemek weno, a cınıke wena, a çêneke nêwena. Mı va, de waa mı, de vake, ja! A çêne ke doÄŸriya Xızıri heni goyniya mı cı girina, jê waa mı. Çıke ma tengê ki di, isanê ma ki merdo. Mı va, tı waa mına axrete,…çiye rınd niya. Nıka so (lêl) ke amê, ma na mali bemê, mı va ere Haqi vo, mı va, tu ke na gost werd, ez ki malê tu bırrnen ra, nêverdan malê tu bêro. Eke tu mı tede nêkena malê tu ki bemê. Ma cıre dı-hire tikey pote heni temiz cıre pote, nêro taxtık ser, thole day sero, berdi verdê na ro. Dı-hire tikey çêneke hore werdi. Parşüye ra ho gurete, parşüye letê zu werd, letê zu vıneto. Mı vake, ça nêwena. Çêneke vake, apo war nêsono, mırd no vake, apê mı. Qemıse çêneke nêbiyo.

Endi ma mal uza vındarna, dotê ma ki cıte gıredanê. Hetê mao dote de ho hekenê, cıte ramenê. Waxto ke tıji gêrisu ra dariye we, ma mal kerdê rastê seri, yi naym de ma kerd rastê seri, ma tede sane dorme. Ma malo esorın bırrna. Ma malo esorın bırrna. A çêneke dı-hire mali rê vake, ae mına, ae mına, ma cıre verdna ra. Çıke malê ke vana, yê mına, mı nêverda, çarna ya.

A cınıke vake, a male amıka ho ki kena yê ho, pêro male yê dae niyo. A malê amıka ho ki kena yê ho, o pêro rast male dao, vake. Eke hen va, mı vake, nu veyvê tuy, nu veyvê tuyo. Ma ke ero is bıberdenê, ma na mal nêguretenê. Ma serva tu na mal gureto. Tu zona, seke mı hen va. A cınıke vake, hew bıra Haq kena, çıke ma vere coy, ma fekê Hemedi de nia niadene, ÅŸiye gêre bıraê mı, vake, nu bıraê tu ça niya keno. Vake, sıma qe iso nianê wertê hode nêkerdo…(huyino).., karedo nianê nêkerdo. Ma mal uza vısna ve naver, vısna destê Heyderu guret ameymê.

Peki sıma ‘ve Alu ça dapêro?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Ma ‘ve Alu ra?

Heya
Qemerê Cıvrailê Khêji: Ma ‘ve Alu ra, vere coy mıleti zumini ra dızdiyê kerdenê. Ha çê mao ke haza tiri ra (Dewa Zımê, Çê Qeme Guli) nıka ip-yisızo, kêso ho uza çino. Uza ra hire-çor mordemê ma sonê, hire-çor malu dewa Qili ra tırenê anê.
Eke ard ita, ita Apê mı xevere dê Alu ke, malê sıma ha filan kêşi ardo, bêre bıjêrê.
Amey wertê mali de, o malê ho guret, wertê mali de o male ho guret.
Piyê mı vake, lao şêrê, vake, ni mordemê Lazê Aliye, mordemê Hesen Ağae, vake, şêrê Çê Hesen Ağay. Uza ra terkıt şêrê, ala cüavê sıma çıtur dano cı. Terknenê sonê Çê Hesen Ağay.
Hesen AÄŸa vano ke, “Ez ita nandê xağê piyê dine, Lazê Ali ra vano, zona, Ez ita nandê xağê piyê dine, vano, sıma şêrê Qatırê mı hae ardê bover, berdê sole. Sıma Qaturunê mı bijêre. Ez ita nandê xağê piyê dine, male sıma ken dı qat cıra cên, goligunê ho an”. Terknenê yenê ita. O waxt dısmenena ma ‘ve Avsu biye, dısmeneniya ma ‘ve Aşıra Sey Rızay biye. Esker ma da are ke pêro xevere dê piyê mı (Dewa Gêwreke ra Cıvrailê Khêji), eke esker bıjê bi, erzemê Avasu ser, erzemê Ä°ksori ser, tu hesna!

Heya.
Qemerê Cıvrailê Khêji: Ma itara bimê top şimê Gıniye, uza Qemerê Heseno ke ez van, mığara Derê Laçi de kışiya, şimê dewa dey, çê dey de heşia pê, uza Qemer Ağay vake, xatıre Haqi de, vake, ez kêwraeni ken, vake, roza dısemiye, momi kerda vıla. Vake, roza Kewraen de vake, mordem mırenê, nu Eskero vake, mordem mırenê, vake, mordem benê dırvetın, vake, bena serdın (sauxiye). Esker vake, meşêro. Mı ke na Kêwraeni kerde, Kêwraeni ra têpiya.
Eke niya va,
piyê mı herediya, vake, Lao, vake, tı sene mordemê nianêna, tı sene AÄŸao nianêna, vake, Tu hot yelçi nêve yelçi ser ke, Esker topke biya, ma peyra Asirê kerda top, ğı-zkerdê pêro kerdê ita Gıniye, itara vana race rê şêrê, na Kêwraen ke tu viri de biye, hona amê tu viri, tu ça rew xevere mı nêdê, tu ça rew niya nêva. “
Uste ra, piyê mı ust ra, ma ustime ra, ameyme, zu ki zamaê ma (Samali) made amê, zu ki Lazê Silê Hemi vanê, o (İsmailê Silê Hemi) made amê. Ma terkna ameyme. Terkna pesewe ameyme ita. Pesewe ameyme ita.
Yoxro ke yinu (Alu) ki xeverê gureta, Demen çıke biyo demdê şiyo yemê Bori, bêrê ma şimê mali de rime, biamê, nê tıfong erjino, ne ki kês yeno, ne ki hereket beno. Na cao ke nıka Qereqol ita Kutu Dere (Çhemê Şêrxanu) de çino, hurendiya yi Qereqoli de tağê bi, dewe uza viye, zona, hurenda yi Qereqoli de ayne hurendi de viye. Malê yinu ki vorde sono uza fekê Çhêmi, cıra gırmıke vanê, uwe tıra yena. Malê yinu sono uza, Alu yenê yi mali uza ra cênê, eke uza ra cênê.

Alu yenê benê?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Alu, Alu yenê benê. Yane xevere cêne ke Demenu kês ita çino, şiyê yemê Bori. Şiyê Demenunê hetê dürri, (Qol) erzenê Avasu ser.
Hama nêzonene ke ma hire-çhor teney cerayme dê ameyme.
A xafılde uza veng ke kota tıfongu, ita ra terkıtme şime. O waxt wertê ma u Heyderu tene serdın vi, sauxiya ma biye, doğriya Xızıri, ma heni sona ke Heyderu do puro, berdo. Piyê mı itara vışiya boverê Çhemi. Tıfong Çhem de erjinê, bover de (Alu) erzenê. Piyê itara vışiya bover, bover de sono, tıfong ke erjino sono bover. Tıfong hao destê bovera yê Aluno, tıfongê desti Marko bêliyo.
Ağaê mı ke tı vine!

Uza de vışino bover, vışino bovver, sono uza, zuyê ma (Lazê Sılê Hemi) kışino, hona wes vi, kışiay vi.
O zamaê ma (Samali) veng dano, vano, “Weee! Piyê mıre vana, Apê mı kıst. Veng dano, Apo, Apo, Apo! ”. Piyê mı hesneno, hama veng nêkeno. Zamaê ma ho-ho de vano, “ax, vano ro, ninu nafa zof mara sana mordemu, vake, Apê mı ki kıst, vıstewrê mı ki kıst.”

Eke vano, vıstewrê mı ki kıst. Piyê mı vano, “ wee vano, dêma ke mara sanê mordemu” Eke niya bota sono ke şêro, eke dı teney vıreniyede rê, dota piyê mırê ataÅŸ kenê, ataÅŸ kenê, zuye cı nêsanenê, zuyê vıreniye de sanenê lee, ita de gınena duzmê piyê mı, duzmê fisegu, destê fisegu lone keno, salê lone kena, heni Qersune tede vındena. Qersune tede manena. Piyê mı heni ho erzeno tholdê merxi, çıng beno ho erzeno tholdê merxi, zerê ho ke zundano, piyê mı vake, mı reê niya dest kerd zerê hora, çiyê-miyê mı uza rê, vano, eve destê çhepi tıfongê ho mı niya gureto, vano, vıreniya yi merxi ser. Niya dest kerd zerê hora, vano, bêçıka mı lonê ser nêşiye, dıriya çino, vano, destê ho niya ard ke thoae çino. Çıke piyê mı dı-hire rey ki heni bi ve dırvetın, zona. Vano, ez zof vêsnu ra, tım ez ben dırvetın, hama ez niya nê-vêsnu ra. Vake, nu ça honde ez vêsnu ra. Vano, peyra dest berd, kerd mêna hora, eke oncia goni pa çina. Vano, mı pêsê ho voro da, çıke o waxt pırrenê kuraÅŸi niya bırr nêne, oncia o pirreno sıpiyo bırr nêne. Niya pêse hode vi, mı niya pêso ho voro da, Qersune cıra gınena waro, seke gınena waro, Qersune niya cêno keno cêve ho. Eke hama de niya peyde niya honde biyo sur, hukmê Qersune ra biyo sur. Qersune cêno erzeno cêvê ho.

Uza ra ho çarneno, sono hetê dote ke, hae uza rê, tıfongê uza nano pa, uza zu na bırarzaê bıraê Wuşênê Mozıki Hese beno, piyê Alê Mori, zu uyo. Zu ki Lazê Hesê Gêmi Ä°vraimi beno, veyvê sere beno. Waxto ke veyvê ho beno, veyvê dey beno. Dota moae vana ke, Ä°vraimê mı, tı meso veyve. O (Ä°vraimê Lazê Hesê Gêmi) vano, “Dae, vano, Haq bıa ro hure, hore son yen, sebeno”. Veyvê dey a roza, roza veyvi yo, Veyvıke hona dota nê-ama, yane a sewe şêrê ser. O ‘ve dey ra, a rae piya kışinê uza, yi uza a rae kışine (Hesenê piyê Alê Mori ‘ve Ä°vraimê Lazê Hesê Gêmi).

Ma ameyme ke hetê made Lazê Silê Hemi kışiyo. Qersune peyra gına cı, ede na hetê qınestê de gına cı, na golmude perra. Nıka hora jê zaranci ki qevneno, Moa ‘ve Pi ra, Aşıri butu amê ser, butu pilê Demenu. Da horo, da horo yi Lazeki (Ä°smailê Silê Hemi) vake, zewejia vi. Apê na Seydaliyo (Lazê Mirzê Silê Hemi, Lazê Besa Åžiae) na Seydaliyo ke ma va. Lazê Ä°smailê Silê Hemi cıra vane,

Ä°smailê Silê Hemi, ey vake, “mıre merax pêda biyo ke, vake, par ma velgi sero da pêro, Hesenê Tornê Hesê Seydi vake, Hesê Qızi vake, ero ez gereke Ä°smailê Silê Hemi bıkısine, tore tıfong Demenu ra bıjêri”.
Ey vake, “nıka ki yinu ez kıstunê, bê hêf sine.. “
Eke hen va,
Piyê mı (Cıvê Khêji) va,
piyê dey ra vake, piyê dey namê ho Sılema vi
Piyê mı vake, ”Kêwra Sılema, vake, tı ala.., wertê Areyi de amê pêser, bovera têpia nanê pa, ÅŸiyê zerê Areyi, zona!. Areyi de na mıleti temey ke, vake, tenê savrê na Dırvetin hira vo. Eke o bervis çıke, xatırê piyê dey, Lazê ho kışiyo, serva xatırê dey ra pêroyinê bi tever.
Eke bi tever, piyê mı vake, „ao ke nayve tora, Hesenê Tornê Hesenê Seydi ve Lazê Hesê Gêmi İvraimi ra piya kışiye, endi ala tu wesa!
Ey (Ä°smailê Silê Hemi) ke, “ya, ya, vake”,
Ya, ya ke vake, piyê mi na cêve çeketê hora yi fisegi yê dine ke ceriye goni ra, cızmê hora onte we, estê na cêve ceketê ho, zona! Niya cêvê ceketê hora onte we, tenê goni para, vake, nae, fisegê dinü nae, vake. Hesenê Tornê Hesenê Seydi kışiyo, vake, kêşi de qal meke, o ‘ve Lazê Hesê Gêmi ra kışay, kışay vake”
Ey (Ä°smailê Silê Hemi) destê ho kerd a goni ra, o pêsê Piyê mına, kurasê çıfte-xaÅŸi pıra rao, niya kerd pêsê Piyê mıra, goyna ho kerdê pêsê Piyê mıra. Ma meyit ard endi dard we. Kotimê desta sodır, a sewe lewê de mendime, koti deta sodır, mordemek tesmil kerd. Teke ho qe çine vi ha! Qe çine vi, kote desta sodır roê ho tesmil kerd…

(Waxtê hervê WuriÅŸ de) eke sonê cor vıreniya WuriÅŸi, uza tıfong erzenê nisanê. Tornê Poriki, Hesen AÄŸa vano ke, „o lazeko qızkêki (Ä°smailê Silê Hemi), heni lese ra tene qıskêk beno, o lazeko qıskêko ke, Haqi kene tıfong erzeno, ala o bêro, o (Ä°smailê Silê Hemi) seke nistene ro zu tıfong estenê sanene cı, tek zu tıfong estene. Hem kı zof semt vi, tu vana…“

Peki na Bıza Kora ke vane qeydê Zengeriye de o zaman vanê?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Endi a Bıza ke mı vate, a Bıze sero ma da pêro, mı tore qesey kerd ya! Tu nêdi, mı tore qesey kerd. Sonê uza endi heşiyê pê ke Demenu şiye uza hetê Gıniye. Yenê a Bıza Kore vera yi mali danê purê benê. Sero hereket bi, qewğa Alu ve Demenu kotê tê.

Zu Bıza? Peki o arade yenê hure, mordemu anê wertê ho, zu mordemi beno, vanê, nayine biya zu qursunê vera ez pani! O çıtur beno yane, kenê Cemat?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Nıka yi mordemi uza kışay, sero da pêro, xêle ke dapêro.
Peê coy têpiye Demenu Cıniya Hesen AÄŸay ’ve zuyena ra binê rusnay Çêunê Alu, vake, „na Bıze! ma sımara va, malê sıma ardo ma, sıma ki şêrê Qaturunê ma uza bıjêre, Hesen AÄŸay va, zona! Sıma Qatıri ki nêgureti, amey mal da puro berd. Dıma ki honde mı Cêni kerdê Çê sıma ke bêrê ma bêmê hurê! Bêrê ma bêmê hurê!“.
Alu qewul nêkerd.
Qewul ke nêkerd, sero ma dapêro
Têpiya mordemê yinu jêdê kışiay.
Alu nafa Seydu ard wertê ma.
Seydu kotê wertê ma.
Cemat kot wertê ma.
Yi Çêe ke ita malê (Alu) ardo çê Demenu, dı-hire teneê Demenu (Dewa Zımê ra Çê Qemê Guli), yine ki o waxtê qewğa de barkerdo şiyê wertê Heyderu.

Tavi a qewğa ke uza vejiyê, endi sıma Qewğa itay caverdê?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Qewğa (Avasu) ita endi camendê, ma endi çıke ita Qewğa (Alu) biye, endi raa bine Esker nêce ra, ita mend, dürr nêşi. Esker endi nêşi. Uza (Gıniye de) kêwraeni kerdê, hire-çor roji ra têpiya kêwraena uzay biye.
Ağaê mıke tı vêne!
Ma endi nêşimê, ita bimê dismenan, mordem ita merdi da! Zu navera merd, dı teney bovera merdi, tıfong erjiya. Endi naver u bovera tê qarşi de rê, her waxt tıfong erjino, her waxt! Her roz tıfong erjino!
Ağaê mıke tı vêne!
Dıma piyê mı, pile (başı-bilenê) Demenu ve Alu di,
o waxt Seydu ki amey wertê Cêmatê Demenu ‘ve Alu,
çıke o taw Hokmat çine vi,
eve Cêmatê Pir u Rayveri vi,
eve Åžurre,
eve Kêwraeni,
qese hene bi,
nê o waxt Şinatê biyê, nê ki Hokmat bi.

Zuvini di, vake, “Lao! ,
vake, ma hen ke pêrodimê,
Ağlerenê Alu ra vake, zona!
Hen ke ma pêrodime, vake, sıma ra jêdê mırenê!
Vake, sıma Alu halê tıfong nêzonê, vake, sıma ra jêdê mırenê!
Ma na Cêni kerdê Çêunê sıma, bêrê ma bêmê hure!
Vake, Çıtur vinenê, çıtur kenê?
Ağlerê Alu vake, mara ses mordemi jêdê kışiyê!
Alu vake, qe ke ni dıtenu bıkıse hora !
Ma ki niada ke saÄŸa Haqi esta, ae ke ma nêkerdenê“
O mesala ki derga, zuqmate waxto ke…

Thoae nêbeno, va derge vo.
Qemerê Cıvrailê Khêji: Waxto ke Lazê Khêkê Sılê Xıdıri,
Xıdırê Khêkê Sıli (kıstena) bıraê ho vera, Dursê Khêki vera, Lazê Qemerê Pori kıst.
Lazê Qemer Ağaê Kirigi kıst, amê ita (Gêwreke) Çê ma. Tu hesna!

Heya
Qemerê Cıvrailê Khêji: O Lazê bıraê Dursê Khêki Xıdıri bi, amê ita Çê ma.
Uza ra Qemê Pori perey rusnay Demenu rê (Dewa Zımê ra Çê Qemê Guli) ke, yi haniye amê uza wertê Demenu ke, ey bıkısê.
Demenunê (Çê Qemê Guli) ki vanê, bese-nêkenê bijêrê. Yi Çê Qemê Guliye, Çê Qemê Guli vane, naê ke ez van malê Alu tırıto, yi her waxt ita Çê piyê mıde benê. Piyê mıde fetelino, made velg bırrnenê. Piyê mı dest pê guretenê ser.
O (Qemê Pori) vano, „Lao tı her waxt sona, sonê uza sıma Çê dey (Cıvê Khêji), vano, ala niade o kata sono, na peru damê sıma lete zu, sıma sola ney bıkısê!”
Amıka da mı ki uza ra, her waxt yena ita Çê ma. Nıka waxte mı niyo, ez hona nêzewejia vi, endi tamam vine jê na Lazê ho vine.
Piyê mı reê pers kerd moa mıra vake, „Xeyze, Xeyze vake, na Fate roze de esta ke dı rey yena. Moa mı piyê mıra vake, „yena, vana, thoae çino, vake, tenê ru made, bemê erzemê kundıre. Sıma yi Qırvani sare bırrnê, yi vozd mıde hore berime pojime. Her rae çiyerê yena, dame cı. Pêrsanê, ma sekême. “
Piyê mı ke va, „cıde, ma sekême“
Yoxro ke yena, atağiya eyrê yena, ala Lazek kata sono.
O Lazek ke ita asme, dı asme çê made mend, peê coy vake, “Pirê ma esto, bove ra Kudu de, Tornê Ä°smailê Qeri”.
Piyê mi cira vake, „Kêwra, vake, meso uza! “.
Lazek ki vake, „Pire mao ree son, vake, çhımê ho ke bırrna asme dı asme ki uza vınden“
Piyê mı vake, ma xatırê tu nêşikine, ard bıraê mı ’ve Apê fiÅŸte ra cı, rusnay Çê Qemerê Wusıv AÄŸay, Qemê Murtê Oji, uza ra ki rusnay uza (Çê Tornê Ä°smailê Qeri)”
Hire roji qediya oncia roza corine têpiya vejiya amê Çê ma..

(Hona devam keno...)

·        http://www.mamekiye.de/08/1142521882/index_html

Çê Momidê Simê Khali ra Amık Gêwere

İsmail Kılıç
www.mamekiye.de

Saadê Tertelê 38i Qemerê Cıvrailê Khêji Qeseykeno:

Arşivê: Qemerê Cıvrailê Khêji
Ca: Gewreke, Çê Cıvrailê Khêji
Tarığ: 1991, Asma Qortqırane
Saadê Tertelê 38i Lazê Cıvrailê Khêji Qemer Ağa
QaydkerdoÄŸ: Ap Mursao Areyiz
Çhıme: Ap Mursao Areyiz
Qasete: 3
Link: http://www.mamekiye.de/08/1142521882/index_html

Qemerê Cıvrailê Khêji: Hire roji qediya oncia roza coreyine têpiya vejiya amê uzara, vejiya amê, ey (Xıdırê Lazê Khêkê Sıli) vake, ez itara jêde Çê Pirê hode hedır nêken, vake, hore çê Kêwraê hode vınden. Piyê mı ki vake, „Tu xêr ama, Haqi ardo hure ke tu eve weÅŸiye ama, beso!“
Ağaê mıke tı vine.
Terkıt amê ita! Mı ’ve yi bıraê hora Mıstefao ke van rew kışiya 38i ra ave, mı ’ve dey ra mal berdo ne Gême, malê payızo, endi velgi bırr nê, dariya velguna, ma mal berdo wertê Dere, ard ita. Cemê soni ke bemê cor hetê KırniÄŸe zona! Warê ma ki hurendiya na tüye de ro, niya ware sano peê na boni, na tüya ke ita na ro, peê tüye de ro ware ma. Ez ’ve yi bıraê hora têpiya ma ÅŸime mali, mali ki koto o Diarê, Diarê hêtê warê KırniÄŸe de vet, kotime uza.
Mı niada ke o Kêwraê mı amê, vake, Kêwra! Mı vake, ya. Ey vake, “rajê su, ez ’ve Kêwraê ho Mıstefa some mali, vake, na cem de mali de vındeme.”
Wuy mı vake, Kêwra, piyê mı, mı nêkıseno, vake, tu çıtur yena mali, tu mali meso.
Cêra ra vake, “mı izne Kêwraê hora gureta”.
Cêrayme ra ameyme naym, mı vengda, vake, Bao!
Piyê mı vake, Ya!
Mı vake, “Bao na Kêwra amo vano, ita biyo husk ilam vano, “ewru yen mali, mıra vano, rajê bê”. Vake, rajê bi, ez cêrune amune, mal berd Ko, Kora ke corde çarda de, na Khêmero ke ita niya şüya phonê esta, na werte de, çhıme mı sedır nêkene, tu era cı salığde…(heya)..
Mal ard kerdê verê yi Khêmeri, mal corde kerdo koka yi Khêmeri.
Ma niada ke hire-çhor tıfongu vake, “taq, taq, taq, taq…”.
Piyê mı hama bi ‘ve Çhekunê horo vake, “bıjê re, vake, Wusvu male berdo, Lazê mı ‘ve Kêwraê mıra kıst. Vake, tım Lazê Cüamerdu mırenê, vake, ey Kêwraê mı kıst”.
Bıraê mı (Hemed) ‘ve Apê mıra (Qemêrê Khêji) uza nay pa. Ma niada ke cıra zuye sıpela, çıke o waxt kınce spey kerdê pay, zuyo sıpela perra, vêşimsêr amê wertê bırri, helmê qediya, têpiya dot vejiya, eke dot vejiya.
Piyê mı vake, “ra urzê!, vake, ra urzê!” Ma ustıme ra, destê na cade ra, raa makina cêra sona, a raa vine ki serra sona. O waxt makina çine vi, raa makina çine vi, a ita yeno, ma têpiya voÅŸtimê ÅŸimê dot Diarê XozmeraÄŸe, a dota Hesen BeÄŸe ‘Altunu’ (Hesenê bıraê Mıstefaê Tornê Ali) ve Qelfê hora raste ma bi.
Hesen BeÄŸi, vake, “Cıvrail AÄŸa!, Cıvrail AÄŸa!, kata sona, kata sona, sona koti! Vake, kêsê Aşıru nêkısto! Mordemê tu, vake, Aşıru ra kısto, zuyê Areyiz kısto!”
Piyê mı vake, “ Mordemê mı çıko, zu Areyiz kısto çıko! ”
Hesen BeÄŸi vake, „Zuyê Areyizo kısto, Lazê tu nêkısto“
Hesen Beği ki uza rastê ma bi, endi nêjdi de beno tari, ma va, endi na sonde şimê koti, cêraymê ameymi şimê. Cêrayme ameymi şime, o bıraê mı (Mıstefa) senkhê ko hama, ha lazeko ke haza tenena yi lazeki ra pilo, tenena eyra ustın beno, Des u dı, des u hire serru de beno.
Ağaê mıke tı vê.
Åžime ke lazek hao leê Meyıt de ro. Ma vake, “Mıstefa, kami vi?”
Mıstefay vake, nêvan!, vake, tıfong ardo ro mı, vato, ‘tuke vaze re, tu kısemê’ “
Ero vake, vaze, piyê mı cıra vake, çıtur yi tu kısenê, ma ez ki yinu kısen.
Mıstefay vake, domanê Qemê Guli kısto.
Piyê mı vake, o çıko, domanê Qemê Guli çıko çêvêsae!
Mıstefay vake, domanê Qemê Guli kısto.
Ae de ma endi şimê, şimê meyıt ard, meyıtê yi Kêwraê ho ard. Eke dı miye ma ki tey kışiyê.
Piyê mı vake, sarê yi miyu cıra kerê, tey bıjê rê.
Ma hurdimena sarê miyu ki cıra kerd, tey ardi.
Piyê mı vake, “Sarê yi miyu teka-tek weda rê, zuye na hetê mezela Kêwraê mıde, zuye ki do hetê mezela Kêwraê mıde weda rê. “

Endi ma Meyıtê Kêwraê mı ve Mezela Kêwraê mı ita (Gêwreke) dard wê.
Mezela sarê miye zuyê na hetê Mezele Kêwraê mıde kerdê hard, Mezela sarê miya binê ki do hetê Mezele Kêwraê mıde kerdê hard.

Endi badena ma ke yi Çê Qemê Guli qırr kerdi.
Tora doğriya Duzgın ke vaji!
Piyê mı bıraê mı Hemedi ra vake, Hemed!
Hemed vake, „vaze, çıko!”
Piyê mı va, so ‘mezela Kêwraê mı ser’ vaze, „mı hêfê tu eve tıfongu guret“.

A o serva ajiya yi Lazeki vi yê, serva ajiya yê Kêwraê ma viye, ma yi ard berdi qırr kerdi. Piyê mı fetelna, yi (Çê Qemê Guli) ard uza, wertê Heyderu ra day ardenê ard.
Piyê mı Lazê Ali (Heseni) ra vake, (Hesê Alê Heşi ra vake, Hesen Ağa ni mordemê tuye. Hem şiyê mal tırıto ardo, hem ki vake, nıka şiyê wertê Aşıru ho xelesne nê.
Piyê mı Hesê Alê Heşi ra vake,
„bêrê va Khêmerê sarê ma vera nê,
made tıfon bıerzê,
bımı rê made!”.

Ey (Hesen Ağa) day ardenê ardi ita, ma ki day qırr kerdenê! Doğrusiye, doğriya Haqi tora vajine.
Ma va, uyo ke ma mıremê, yi ma vera bemıre, yi hen bi sevevi.
Endi piyê mı vake, tove vo, vake, mordemê tuye, badena ma ez yinu tora wazen, pêro seveve tu viya, ni mordemunê tu hem mal tırıto ardo, hem ki niya şiyê ho (wertê Heyderu de) dardê wê!
Heni eve xapnenê ma ard ita, yi ma qırr kerdi, o sevev ra.
Endi waxto ke yi qırr kerdi, piyê mı Hemedi ra vake, Hemed so a mezela Kêwraê ho ser, vaze ke, „merax şêro tu vira, ma guna tu ho vılê ra fiÅŸta, tu vera ma hire kıste“.

Peki Qewğa Alu ve Demenu ora dıme tavi devam kerd?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Têpiya oncia devam kerd.

Oncia devam kerd?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Oncia devam kerd. Nafa ça devam kerd, endi uzade ma ameymê hure.

Uzade amey hure!
Qemerê Cıvrailê Khêji:Amey hure, amey hura. Têpiya dı teney Demenu itara sonê Tholavê male KiriÄŸi. Tu hesna! Sonê tholavê male KiriÄŸi. Uza ra gınenê po, eke nae dızd amê tholavê mali, nêsonê! Uza verdanê dıme, yi ki vozdanê sonê, sonê wertê Alu. Sonê wertê Alu, uza Alu ke veng danê cı ke Kêwra ça vozdanê sonê, yi Arezunê sıma dımê, ma Kêwrayme, ma endi bıraê ita, ma bırayme. Verê coy ki vano, tu par, tu a rozê hona dı barri ru da mı. Uza domanê Yilasu cıra vanê, Hesê Gêmi cıra vanê, ano çê ho, çê hode cênê gıredanê, vanê, o çıko! Vano, gıredê. QewÄŸa (Alu ’ve Demenu) vırena ke sıfte bena, mı nêva ke lazê ho tede kışiyo, veyva ho arda, piyê deyo Hesê Gêmi cıra vanê, Yilasu ra, dı domanunê Demenu ano cêno beno yi mezela lazê ho sero fetelneno, laze ho ki des u heÅŸt serri (18) dora ave kışiyo.

Endi ma ki amey me hure.
Dı rey ameyme hure.
Na hurenaisê peen ki tamam viyo, endi QewÄŸa Alu ‘ve Demenu qediyo.
Ağaê mıke tı vine!

Hesê Gêmi dı domanê Demenu beno mezelu sero fetelnenê, nanê pa, yi hurdimena uza kısenê.
Eke kısenê têpiya sero tıfong erjia,
QewÄŸa Alu ‘ve Demenu biyê tê-pê-ser.
Sero têpiye biyê têpêser

Badana, têpiya Surrefiştê wertê ho ke, ni dızdê! Ma hen kerdo ke dızdu pisemê. O dızd vi yo amo uza, faqat şiyo Tholavê Arezu, o ki dızd sae beno. Yemê hurê! Ma dızdu sero pêro nêdamê. Ma dızd sero pêro nêdamê.
O huremais de meste cemato, ma yemê falan ca de cemat kemê, na cêrê tuneli de uza bırrnenê, zonena! Tunelê cêrê Qutu Deri (Çhemê Şêrxanu) de cemat bırrnenê. Piyê mı yi ÅŸi uza. Ez ’ve bıraê ho ki dotê Heyderu, cıra Hêgao Pil vanê, uza de rimê.
Ağaê mıke tı vine.
Yoxro ke uza ra yenê, Lazê Apê mı haza Gomê esto, wertê na bırri de Gome esto, PakurdiÄŸe cıra vane. Lazê Apê mi (Qemer) uza de beno, haniyo hêgaê huyo zu ki kose aseno, Lazê Apê mı uza de beno, pesewe yenê uza ra hot-heÅŸt mianê (male) Lazê Apê mı benê. Uza ra amo na diari ra vıneto, vano, piyê mıra vaze, “Gore kerda ra male mı esmu berdê, dere ro ardo”.
Apê mı Qemer itara thurikê ho guret, terkıt şi.

Piyê mı venga cı dano, vano, “sona koti Qemer, uza ro meso, malê ma Aşıri benê, dısmen beno, kês zovina Demenu ra malê ma nêbenê. Dısmeni rau sero vındenê, sona koti! ”. Apê mı gos pa nênano sono, vake, sono mali ano.

Piyê mı sono uza wertê Cemati, uza Cemat de benê. Ma ki hona dot nêamime, Cemat hona pê-nê-reso. Niadano ke piyê mı, endi Apê mı terkneno sono, rêçê ra sono leê bonê Wuşênê Tornê Hesê Seydi, Wuşênê Mozik cıra vane.

Apê mı sono leê boni, vano,
“lao yê ma huremaiso,
Surre wertê made ra,
huremaiso wertê made ro,
male mı ki nao ardo,
male mı ardo leê bonê tu
malê mı bare davas biyo phostia tuyo,
malê ma bırusnê, va bêro“.
Qemerê Apê mı cêrone ra yeno.

A o ki çhor-phonc mordemunê ho cêno yeno uza geçitê uwa Çhêmi de Apê mı sero vındenê, geçitê uwa wusar viya, zona! Uza geçit sero ke vındenê, waxto ke kunê verê geçit de kıncunê ho vezenê, eke uwo kuyê, o derezau zu cıra vano ke, Wuşê bê ma ita panimê, Tıfongê (silaxanê) ninê bijêmê. Wey!, vano, „kırê deyde xağê pi nae, qersune seyrek kuna era cı, o ma itara bile nêverdano ke ÅŸime çê, kêşi mara çê nêverdano“.

Qemerê Apê mı yi ke kunê wertê (geçitê) uwe, waxto ke kunê wertê uwe, wertê uwe de nanê pa, wertê uwe de nanê pa, meyit verdane uwe de.
Meyit verdanê uwe de.
Ma verê Çhemi de voÅŸtimê ÅŸimê, meyitê yi derezay ma nêdi, meyitê Apê mı na pırdê ewk de vet, na Pırdê Paxi esto, verê pırdê Paxi de uza lızge bi ma o lızge de meyitê Apê mı Qemeri a sewe vet, ma guret ameyme. Guret ameyme, dora têpiya oncia da pêro, xêlê naver u bove ra kışiay, nêzon kam kışiya, Tornê Hesê Seydi dora têpiya kışiya, Wuşênê Tornê Hesê Seyd dora têpiya kışiya…

Peki Yivısê Sey Khali kamij dewe de vınetene ita?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Bor de.

Bor de vınetene?:
Qemerê Cıvrailê Khêji: Heya.

Yinu ra Çê kami vane
Qemerê Cıvrailê Khêji: Yinu ra Çê Sey Khali vane. Çê Wuşênê Sey Khali vane. Pêra yinu Mıstku cıra vane. O Yivısê Sey Khali sağa Haqi çhêr vi, hona cênc vi, yane serrê ho ya des u heşt (18) yaki vişt (20) vi, na farq de vi.

Çhêr vi?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Çhêr vi lazek.

Tavi nıka vêrdo ra şiyo, yane qesa mı niya, taê hesnaena ho wazen vaji
Qemerê Cıvrailê Khêji: Heya.

Yi vanê ke, peyra Demenu napa, tavi na qesa yê mıleta
Qemerê Cıvrailê Khêji: Vaze, tı qesa mıleti vaze, tı qesa mıleti vaze.

Tae ki vanê, hora Esker napa!
Qemerê Cıvrailê Khêji: Tu hesnaena ho vaze, dıma ki ez van.

Yane hesnaena mı nawa, eceva nae ra kamıji doğriya, yane tavi eve vijdani
Qemerê Cıvrailê Khêji: Nıka ma Derê Laçi de dênê pêro, o Wuşênê Sey Khali, o Lazê Sey Khali, Yivisê Sey Khali, mı sata vine ki tore va, o’ve zu ra Åžair vi. Åžair vi, yane zof Åžaire de weÅŸi vi.

Yivısê Sey Khali ’ve Wuşênê Lazê Alê Momıdi zof Åžairê de weÅŸi vi!

Ma ke Dolu Bava de dênê pêro,
dota yi Avasunê ke wertê de miliş vi
Wusvunê ke wertê de miliş vi
vatenê,
sıma eve o Surrê Pirê ho kenê,
eve Surrê Rayverê ho kenê ke,
tıfong bı-oncê,
ataş meke rê,
Süarê vazê,
Khılamu vazê!

Yi hurdimena ki Şüari vatenê, Khılami vatenê, ma ke Dolu Bava de dênê pêro.

Peki Yivısê Sey Khali o zaman Şair vi?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Şair vi

Eve o serrunê hode?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Ya,

O cêncena hode!
Qemerê Cıvrailê Khêji: A cêncena hode Şair vi, a cêncena hode Şair vi, tore van ya.
Ağaê mıke tı vine!
Ma tıfong ontenê, yi hurdimena ki dest estenê khêrıkê vatenê têvêrdê.
O zu ki Lazê Alê Momıdi vatenê, Lazê dey nao nıka Mamekiye de ro, cıra Wuşênê Alê Momıdi vane, Lazê Alê Momıdi. Na domonê ma zone sıma, ça nêzonê ke, o ki nıka Mamekiye de ro.

Yi hurdimena vatenê, vatenê, vatenê endi. Mudeto ke qedeno gê zu sate, gê ki dı sati, ma vatenê mudetê huyo. Zona!
Eve Surrê Pir u Rayver vo!
O waxt yinê (Yivısê Sey Khali ’ve Wuşênê Lazê Alê Momıdi) vatene ke, endi Surrê ma tamamo.
Hemed (Hemedê Cıvrailê Khêji) vatene ke, “Yimansızenê, vatenê, lıve-lıva sıma wa”.

Ma ho tedê (meterıs de) nênê merdenê, yinê (Esker) dota ataş kerdenê. Ma vengê tıfongê ho nêvetenê, ataş kerdene ke rınd solığê ho kerd tever yinê, a ma hona gılê tıfongê ho nenê ro Qula ser. Ma ke nêne ro Qula ser, pencerê Qula, endi yinê tıfong koti ra bıerze, wayırê to vo, ma yi salığ kerdenê, tıfongê yinê nê-erjinê uza. O heni, peê coy ma dı-hire roji hen da pêro, dı-hire roji çêşitena da pêro.

Peê coy ameymê Derê Laçi.
Ameymê Derê Laçi ke Des-u-Ses (16) Çhekê mae..
Yi Des-u-Ses Çhekê ma bare biyenê.

Des u Ses (16) Çhêrê sıma bi yane?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Heya tamam (çok saÄŸol). Yane sae ke hora Des-u Ses vi hama, dı-hire teney bine ke bi, nê-amenê, endi ma Des-u-Ses “16“ hesavnenê ma doÄŸriyena Xızıri.

Ma cıra Heşt (8) Çheki naveri ra destê Pir Xatune ra amenê,
Heşt (8) Çheki ki destê Ana Bare rê şiyenê.
Desta sodıri ma ustene ra şiyenê, zona!

Şiyenê ke hao çadır kınıto, mevzi kınıto hen tede rê.
O sarrê huyo ke mevzi serdê veto, nênê o mevziye ra, seke o sarê ho ke, ewko ke verê çariya sewqa ra, nênê pa ke sewqa sera dariyenê we, şiyenê, ustene ra jê mali şiyenê. A jê mali niya bul biyenê çhor lıngu ser şiyenê. Peyra ki kotena ra dıme, qırr ha qırr ke. Eve o çêşit ma esker maf kerd, hem naveri ra hem ki boveri ra de. Halê ma zamanê hen vi, halê ma hen vi.

Rozê ma bove ra destê Ana Bare ray mê.
O Yivısê Sey Khali ‘ve dı-hire tenena navera destê Pir Xatune rae.
Sonde ki ma cor a mığara Derê Laçi cıra vanê, verê hêgaunê Laçi de uza mığara esta, yemê mığara de pêser. Ma ameyme mığara
Ma ameyme pêser ke, eke huyinê.
Ma va, ça huyinê?
Vakê, „ewru Qemerê Wuşênê Çhüli, o Qemer AÄŸao ke ez nêvan, bırarzaê dey namê ho Qemero, cıra vanê Qemerê Wuşênê Çhüli, vake, “ewru wesa-wes tıfong hen destê Eskeri ra gurat amê, cêro koto bınê tavu, gılê tifongi pê gureto, desti ra ardo”.
Eke hen va, Hemed herediya, a niya peyniya tıfongê ho dê hardi ro, vake, “Qemer AÄŸa no is ve tu kerdo, tu no is ve kerdo!, vake, meste cêncê nianêni, vane, Qemer AÄŸay ÅŸiyo eve wesa-wes tıfong gureto, yi ki ho erzenê tavu ser, tavu de kışinê da! Vake, tu isu nianê ça kerd!”.

Qemerê Wuşênê Çhüli vake, ma vake, kam ke sono va şêro bımı ro, yê mı çhıme mı bırr no, mı dest ra gureto ardo, va! Kam xêğo, vake, sono hen keno!”

Na roza ke Yivıs kışiya, ma destê Ana Bare ray mê.
yi (Yivıs yi) ki destê Pir Xatune raê, niya qarşiyê made
zeke na boveri çutıriyo, na naveri çutıriyo heniyo.
Naver u boveri ray mê.
Yi (Yivıs yi) boveri ra esker benê,
ma ki nave ri ra esker bemê.

(hona devam keno…)

 

·        http://www.mamekiye.de/08/1142521882/index_html

Ca: Gewreke, Çê Cıvrailê Khêji
Tarığ:1991, Asma Qortqırane
Saadê Tertelê 38i Qemerê Cıvrailê Khêji
QaydkerdoÄŸ: Ap Mursao Areyiz
Çhıme: Ap Mursao Areyiz
Qasete: 4
Link: http://www.mamekiye.de/08/1142521882/index_html

Qemerê Cıvrailê Khêji Ey vake, Qemerê Wuşênê Çhüli vake, o ca de, o Tavu de ma nay pa, pa nênay ke, taê cıra kışay, taê ki cıra vozday, tayinê ki bese nêkerd zarê Tavu ra raurzê vozdê. Vake, Yivıs tıfongê ho navera leê made na ro, vake, ey o kaşi tede niya nenık kerd, vıra rê kerd, vıra rê kerd, nenık kerd şi, şi cêr koti bınê Tavu. Yi tıfongê ke hurdimena Eskeru pêse ro niya nê ro wele ser, niya nêro Tavu ser, vake, destê huyo zu est gılê yi tofongi, destê hoyo zu ki est gılê yi tıfongi ro, ho nata kaskerd, çıke yi hurdimena Eskeri peydê ra-mêredae. A na domu niya ra-mêredae zoro ho, qeweta ho baxsa, isu ke payra qeweta ho baxsa. Vake, Yivıs bê yi hurdimena tıfongu rê guret ke ho nayma niya kaskerd ke desta nêamey. O teko bino Eskero ke lewê de ame ra zoni ser, leê hode na sarrê Yivısi ra. Meyitê ho kaşi ra mend, meyitê ho kaşi ra mend. Hona vake, ma hata yi Eskeri şimê, şimê meyitê Yivısi guret ameymê. Têpiya ae de oncia bıraê mı Hemed herediya, oncia herediya doğriya Haqi.

Hemed vake, “Qemerê Wuşênê Çhüli ra vake, Qemer na mordemê mı, tu kıst”.
A o qesê koto wertê, o qesê koto wertê, vane ke Yivıs olvozunê ho peyra napa, kısto.
Hemed vake, “Qemer!, na derezaê mı to da kıstenê, mı tora va, ti ÅŸiya Tavu de tıfong destê Eskeri ra wesa-wes gureto, Cêncê nianeni fam nêkenê, yi ki vanê, Qemer AÄŸay ÅŸanê nianê kerdo, ma ki ÅŸanê nianê bıkerimê. Åži dest est gılê tıfong Tavu de kışiya. Tu adırê ma dard wê, hetê maê zu tu kerd xıravê”.

Yane eyra,Yivısi ra ustın doğrena Haqi hona çhêri made bi.
O Qemerê Wuşênê Çhüli ke ez van eyra ustın çhêr vi,
O Hesê Khalo ke zamaê deyo, o ki mordemê deyo, Hesê Khalê Gonci, peê coyWusvu çê hode kıst, o ki qat-qat eyra ustın vi.
Hesê Gêwa Qere o ki çhêr vi.
Yane yi eyra ustın vi
Hama Yivıs Şair vi, semt vi, rındek vi, ma cıra has kerdenê.
O qesê zuro, tı mıra perse, ez hem ve ho wertê vi, sağa Xızıri, hem ki Xızırê Eley Selam zur mıre nasiv nêke ro, guna mıre nasiv nêke ro. Zurekeri zof dısmenê Haqiye. Qesey! Çıke xêlê serri qediye, qesey kêm van, baxse çêşito, mı vira şiyo baxsê çeşito

Peki Hemed Ağa çıtur amê kıstenê?
Qemerê Cıvrailê Khêji Hemed Ağay nêvan! Sata vine mı tora va, Sey Khêkil! Tu ni derdunê mı kena têra. Sey Khêkil vatenê, zu Qaji amê, çıke yi vanê Qaji amê, teke Gao... Tu nıka honde Gau koti ra ana danê mı ke her qesê tora vajine..(huyino)

Haq weşiya tu bıde ro, ma qe tu ho vira nêkemê, mıletê Dersim honde nankor niyo, qatiyen tu ho vira nêkemê.

Qemerê Cıvrailê Khêji Nıka ma phonc-ses serri Kora mendi me, 38i ra têpiya tore van. Hire serro pêsêro na verê İksori de mığarey estê, yemê, yemê yi mığaru. O bıraê mı! Tora doğriya Haqi ke vajine, mıleto ke Haqi reê cırê vata, Haqo ho vira nêşiyo, her qesê zonenê, her qesê!
Her waxt ma ke amenê pêser, mae ke uza Kora mendime, ma ke amenê pêser, vatenê, „“Bıraenê, niade, çıke ma sonde amenê pêser, Sert kaykerdenê, ma yemeÄŸ ardenê werdenê, qarmey werdenê, dendıki ardenê, Sert kaykerdenê, çıke o waxt kar çine vi, hore Sert kaykerdenê. Ma niya khêmerê guretenê, qersunê guretenê kerdenê binê yi paçu-maçu ra, vatenê Sert kaykemê.

Tersê sıma endi çine vi?
Qemerê Cıvrailê KhêjiTersê ma çine vi.

Esker sıma sero?
Qemerê Cıvrailê Khêji Nê esker o waxt nêamenê, koti ra bêro esker o waxt, zımusto vi, hemi ki esker jê nıkay nêvi. Nêamenê, Koy qapa vi, ma jê çêfê ho koli bırrne nê, jê çêfê ho lawukw vatenê, jê çêfê ho şiyenê saydê Malê Pheski. Ma çêfê hode vimê.

Peki o waxt “Ef” vejiay vi!
Qemerê Cıvrailê Khêji “Ef“ vejia, ma nêamimê tesmil nê vime

Sima tesmil nêvi oncia
Qemerê Cıvrailê Khêji Ma tesmil nêvime, ma vatenê, mae ke ewk mê, benê kısenê, hem ki mare saltanet vi o Ko de. . Ağaê mıke tı vine!
Hemed (Hemedê Civrailê Khêji) vatenê, “Bıraenê, muhaqaq Esker rozê dorme rê ma cêno ita ni mığaru de. Dormê ma ve serê ma pêro AÅŸeo. Verê ma ki ma pêro dês ontê, hire qor dêso. Sıma nêvo ke Esker ke dormê guret kês tever vo! Kês tever mebê! Zerê mığaru de vındemê, ma çıke dapêro, dame pêro. Pesewe, waxto ke lêl kot, heto zura kume ra cı, cıra welağê cêmê, bemê tever some!
Heya, vakê yinê”.

Hire serri ma uzari me, serra peena, eke bıraê mı Hemed tede kışino, o serra tore qeseyken.
Usaro endi cêr biyê şiay, hona Koy zof vore pa esta. Ma ameymê şimê dı-hire cau ra hen ma erzaqê ho amê, yiyeceğê ho amê. Ma heşiaymê pê ke têpiya milisê Avacuğe Rayvero Qop yi amê, hurendiya ma dos kerda, xeverê da Hokmati. Hokmati ki tedarek kerdo ke Esker bêro ma ser.

Ma ameymê pêser, Hemed vake, „bıraê mı vake, bıra sıma ha filan kês, ha filan kês, na çor mordemi sıpede ra şêrê diarê ho, sate sewe, dı sate sewe ke menda raurzê şêrê filan ca. Diarê ho bı-piyê, sewena ki ez ‘ve hiretenena some, sewena bine ki Qemer ‘ve hire tenena şêro. Her rae çor teney niya somê, honde ke ma na mığarade rime, some, hurendiya ma dos kerda, Esker yeno ma ser, hata ke ma vejiay me. Vakê, Heya!

Mend sonde, yi amey! Mığarao ke ma teymê, ez ’ve bıraê hora, niya honde na oda niya derg beno, a o hetê dote de bıraê mı lozıne wenta we tede adır keno we, ita ki ez adır ken we. Niya, yane cılê ma pê nêresene. Yi amey, ma uza sert kay kerd, badana ma goji ard, goz sıkıt, dendık werd, kay kerd, lawuki vati, sanık vati, sewe lete biye. Sewe ke lete bi, uÅŸti ra ke endi bi rast. Ae ke Hemed bölü kerdê, eke koti çêverê mığari, ho çarna, zu cıra vakê, Hemed AÄŸa vake, hao hewr amo ra, vake, corde ki hurdi-hurdi xunevneno, vake, ma ewru diarê ho nêsomê.

Eke heni va, Hemed niya uste ra herediya, vake, „ero ekena na peyde şêrê çê Sultan Bavay ke zu rae ma qırr kerê! Ma vake, ez son diarê ho, sıma hen bıvatenê, ez şiyenê diarê ho. Ma çıko diarê ho nêsonê. Mı sıma terif kerdê ke şêrê diarê ho, çıko ti hen vana! . Sıpede ra hona dı sati sewe menda, vake, urze ra şêrê diarê ho, endi şimê kotime ra, sewe lete biya, şimê kotime ra.

Sıpedi ra zerk ke sana cı, ez ustene ra, mı ho pist têra. O waxt cığare pistêy çine vi, tutın vi. Mı niya cığarey pistê têra, adır lewê mıde ro, mı niya orğan corde onto hermê ho ser, mı niya leê hode cığera nêpa, mı niada ke tıfong vake, taq, taq, taq, taq ataş kerd. Çêverê mığarao bıneni rê ataş kerd, uza zuyo Demenız, Hemedê Mirzê Sili cıra vane, o ke amê çêverê mığara, niya çêverê mığara rê ataş kerd. Eke ataş kerd, Hemed çingê serê ho bi, yê mı zu çeketê ho pıra nêgureto, mi çeketê ho dest de vet tê. Hawa hem veziro hem ki duma koto dê, zona! qe thoae beli nêbeno. Hem ki ataş kenê, ataşe sıpediyo, amê qarşiyê çêverê mığaru niya gureto, qarşi niya gureto, ataş kenê. Milisu Makina qurmiş kerda, dina tariya.

Dina tariya Hemed ho pist têra kerd hazır, çêverdê bi tever ke tever vo, peyra mı dest est pêsê çeketi, pêsê çeketi mıde ame, mı vake, tu vatenê, ma zerê mığarade damê pêro, tever nêvemê, o çıko bena tever! Mı seke hen va, zeke çiyê hêrs gınene ho, niya verê Khêmeri ra khêmerê onti, khêmri ont, niya mızaxalele keme, zona, mızaxale kerd cı. Ey (Hemed) verê coy zuya Demenıze arda, a bıra çêna Qemerê Heseni arda, bıraê dae leê made nejikhê ko, o çêverê mığara hora çingê çêverê mığara ma bi. Eke pizik-miziki perre dormê boji, dı-hire pizik ki perrê na vıle, goni cıra yena. Waa dey berve, berve, bıraê mı parrnê ser, vake, o çıko tu bervena, ey vake,

Hermet ki uza estê?
Qemerê Cıvrailê Khêji Hermeti ki leê made rê, yê mı ki esta, yê bıraê mı ki esta. AÄŸaê mıke tı vine!. Hemed vake, ça bervena, pizzikê perra cı goyn ama, seveno! Ey (bıraê hermeta Hemedi) uza kerd qıstırmê… ey vake, “Hemed ça tede vıneta! “. Hemed vake, ero, ez amune ke tever vi, Qemer nêverda. Goe vake, par ekena Seyd Hese, vakê! Seyd Hese ki!
Seyd Hese ao ke Hesê Khalê Gonci ke Wusvu çê hode kıst, eyra vanê, zuyo Avasız, o ki yi Avasu vi. Çê Hemed AÄŸayê Torni vane, Lazê Ali AÄŸaê Hemedê Tornê Seyd Hese. Ey vake, “Seyd Hese! Tu di, amê wertê made xeleÅŸiya, vake, iyê bini zerre de qırr kerdi”.
Eke qırr kerdi, vake. Hemed ame ke oncia tever vo, ae de tever vo.
Mı va, Hemed!
Vake, Heya!
Mı va, çêve ri ra tever mevimê, mı oncia nêverda. Mı va, ekena a cao ke sandıqa tede, a sandıqe uza ra rone, uzara zu khêmere rone, yi khêmeru ronê, uzara some. Bıraê Yivısê Sey Khali Wuşê esto, Wuşênê Sey Khali ’ve Lazê Cıvrail AÄŸay (dewa Arekiye ra Wuşên AÄŸa) uza a mığara binê de pêsorê. Mı va, somê a mığara, a mığara de bemê tever, uza de bemê tever. Ez ki hen ken ke sola şêri uza, o Lazê Cıvrail AÄŸa Wuşên va-sola pê Hemedi bıjê ro, cıra vazo ro, “tu weÅŸat kerdo, vato, tever nêvemê, dormê mığara qapano, koti de tever vimê! Adır vorono corde.

Hemedi a sandıqê fiÅŸtê hawa dê hardi ro, çi cıra nêperra, paskulê da pıro, qapaÄŸ ke sıkıti, hermetura vake,. Çıke pangoneti ma serre, perrê çêliÄŸi ki yi pêro hermetu de rê. Ayre, ayre dê cı. Ey hermetu ra vake, “ho vira mekerê, ho sas mekerê, çiyo binidê niamede rê, her kês perunê ho, ho serrê bıjêro, ma ke kotide bimê tever, mara meviÅŸiyê, ma dıme tevervê!”

Eke sandıqe şikiye, ez ki yi tezvu, yi khêmeru, yi Şêmu-memu cen ken tıra, ken wertê wele ra, ken wertê khêmeru ra, mı hond niada ke, ey (Hemedi) uza mızğala kerda açığe, eke şiyo doym. O vıstewrê dey (Hemed) bıraê Veyva ma, o ki dımê şiyo. Eke na Cıvrailê bırerzaê mı dest esto cı ke şêro doym, destê Cıvrail guret peyser est, mı dıma ho est doym. Mı ho est doym ke thoae uza çino, Hemed uza çino. Ero mı va, çêvêsae Hemed kuyo? Vakê, Hemed şi.

Mı va, wuy! sıma çıtur verde ra Hemed! Mendu verê çêverê mığara de, tene uza pırr vı, jê ıta kı nıyo, hama tıro honde sae bena. Mı ho dımê est, ho dıme est, duma hen dü koto. Heya bıyo roşt hama, dumê ho zeleqiyo hardi ra, dumanê usari, dumanê vore, dina tariya. Hem hukmê qersunu ra, hem ki heni veşimser perrune, merem texminê mıra, ca şüne ca şünê, jê ita u bırri honde ca niya kotune kosê bırri nêjidi. Uza seke khêmerê esta, gınonê peê khêmere ro. Mı dest sana çhımunê ho vero, niya niadan, Hemed beli nêbeno, tariyo zılemota, niya niadan Hemed beli nêbeno, çino, a khêmere de mendo. Nêzon ke kata şiyo. nıka bızon ki kata şiyo, koti mıreno ve bımıro, heni cıra nêvan bıraê hora.

Khêmere de mendo, duma dariya wê. Duma dariya we ke niya şüye qarşiyê mığera de niya derga-derg şüyê esta, eke yi pesewe amê a şüye heni gureta, eve khêlpıçê sıpe ra, cao ke ewk kerdo hen khêlpıçê vore, çıke vora usari hen zemedaiya, khêlpıçe vore napa, ozno tê, hen böliyo, hen dêmdae nêpa, uza nêpa. Axre mı dı-hire tıfon nay pa, o tıfong ke napa, amey qarşiye mığera, yi eskeri ma sero onciay.
Ma sero onciay ki zerê mığera de bervenê. Mı veng fiÅŸti ra ho, veng, tersune mı va, çıke Lazê Cıvrail AÄŸay Wuşê (dewa Arekiye ra) mısayivê mıno, uyo, Lazê Sey Khaliyo, Qemerê Murexani ki amo a mığera, yi hiremena cüamerdi endi amê a mığerade rê. Mı va, o çıko sıma bervenê? Mı vake ala kamo tede kışiyo, zona! Lazê Cıvrail vake, mısayivê mı Wuşên AÄŸa dota vake, mao berveme mısayiv, mısayiv ezo berven, van, „hurdimena bıray ÅŸiye, ma ewru heÅŸir cenê! “.

Ez nêvan Hemed şiyo, sağa Haqi mı qalê Hemed nêkerd ke şiyo. Hemed ke şi, vaji, tersenê. Lao mı va, niade tıfongo ke amo qarşiye mığera, niade tıfong ita çêverê mığera nê-erjino, mae itari me, mı va. Hemed nao ita ro, mao itari mê. Ma ça sıma bervenê! Zerê mığera de bi sıkut, uza de mendune, xêle waxt ke şi, mı pers kerd vake, çıxa sate şiya, sate çıxaşi şiya!

Ez ki khêmera mı qıza, heni mı peê a khêmere de ho no ro merdenê, tek na zu destê ho lewnen, destê ho kerdo wertê tıfongi ra, na zu destê ho fetelnen, paketu oncen wertê duzme ra, deste ’ve deste oncen we. Endi zovina ho nê-lewnen, zeke çiye hen mıxkena, heni pa-vıneteno.
Ağaê mıke tı vine.

Eke fisegê mıne ke taê na hetê mı de rê, çıke destê mı cı-nêsono, hermê ho ki nê-lewnen, destê mı era cı-nêkot, fisegê mıne na heti biye senık. Mı va, Mısayiv (Lazê Cıvrailê AÄŸaê Arekiye), tı yi fisegunê ho paçi de, pêskure de girede, bı-erzê leê mı, fisegê mı qediye. Fisegê ho giredê, yoxro ke eve ho nino, pêskure de gıredano, fisegunê ho erzeno peê mı, dano a mısayiva ho, a hermeta ke mı arda, dano dae, eke erzena ke…

Hermetê peeni Kora vi, hermetê vıreni rê sebi?
Qemerê Cıvrailê Khêji Yiyê vıreni qırr kerdi
Ağaê mıke tı vine!
Khêmerê niya peê mıde ra, niya khêmere cor qersuni gınenê dae, khêmeri peyra perrê mı, haw ro ho nêvi, eke ita de na peê vıle mıra goni şiya, peê çeketê mıde perra cı, goni şiya, eke xevera mı çina, riyê mı ki hora niya tıfongi rao, peyniya tıfongi rao. Terknena sona, oncia bervena, zele-mele gına puro. Mı va, nê mısayiv o çıko, seviyo?
Mısayivê mı va, „mısayiva mı ama fisegi estê peê tu, ama vana, qersunê gına sarre, hao biyo husk peê tıfongi de“.
Mı va, mısayiv, mısayiv destê mıno gonino, mı kerdo peê vılê hora, goni heni şiya. Destê mıno gonino, qersunê çıka, gına sarrê mı, ma nu eskero ke tıfong erzeno sıma kuyo, çêverê mığera de key tıfong erjino, key tıfong erjino mığera! Mı va, yi vejiyê rê pey, şiyê heto seren. Mı va, ça qersunê sarrê mı gıno, ezo ke fisegu wazen nêwanê ça merdunê ke fisegu sımara wazen. Mı ho vira kerd, waxto ke mı niya fisegi guret, yixbarci ez doskerdunê, hata o waxt ez rınd dos-nê-kerdi vi. Uzade ez doskerdunê. Oncia mı thoae nêkerd, qersuni era mı nêkoti. Sarrê tu nêdazni. Ma ke zuvini fiste ra verê soni,

Sıma hata lêlê soni dapêro yane?
Qemerê Cıvrailê Khêji Heya hata lêl hata pesewe dapêro. Tıji hona gerusu ra esta, na waxti ra beno, tenena belkiya neyra têpiya, niya hetê mığera mawa sere de, tıfong uza hen erjino Qula ra. Mı va, olay-bilay bıraê mı ke şiyo, ita de ke şiyo, hora yinu ke kısto, şiax berdê leê ho. Mı va. Qemerê Muraxani bi ita leê mı. Qemerê Murexani leê mı nê-ame. Raa bine ke mı va, nero bêrê, ma dormê hode hiray vime, Şianê ma biyo tever. Hemedê bıraê mı ki nika şiyo, niya şi, nika şi, ma tever vimê dormê hode pêro dime. O nêamê, Wuşênê Sey Kahli amê. Qemerê Murexani nêamê, yane Qemerê Muraxani daha tıfongi ra rınd vi. Qemer nêamê, Wuşên amê. Wuşê nafa hurendiya mıra nino, amê hurendiya mı hama, nê-uste ra ma şima a Qula, a Qula ke ez van, nêjidikhê ke mara, hen sero puliyo, zu khêmera naro pêser. Mı dı destey ont nay kosê tıfongi ra, destê vini ki nay ve cıra tewsê hora mı nay a Qula ra, nay pa, nay pa, hem son hem ho dest de nay pa. Eve o qeyde nay pa şine Qula ke

Tu ho est Qula!
Qemerê Cıvrailê Khêji Ez ÅŸine Qula, mı Qula gurete ke yi (Eskeri) cıra biyê tever, hukmê qersunu ra. Eke thoae tede çino, ne bıraê mı tede ro, ne ÅŸiaxi tede rê, ne ki thoae tede çino. Hurendiya hode mendo, lêl ke kot, bine tever mı gıra gojiye dê puro, gojiyê ke mı nêamê, mı gıra veng da, va, Hemed, Hemed, Hemed, Hemed!, thoae çino. Tım ma çıke sond serriyo dame pêro, waxto ke nejidi bi sonde, Hemed ho carneno vano, „ala bıra hayde ma ÅŸime, nıka dırvetın kamo, kam kışiyo, kam dırvetıno, kam heÅŸir cêriyo, yemê wertê isoni”. Mı va, o ke koti vo nıka amo çê, amo mığera. Ez terkıto amune mığera ke thoae çino, thoae çino. Reyna usteno ra ÅŸine, ÅŸine dormê mığera de tene feteline, nafa pêt veng da, hen pesewa, vengê mıde nanê mıra, qersunê vane çhıp, çhıp, gınenê cı, hem vora, era khêmeri nêgınene ke çhık vezo, vora, nêzonênê. Tıfong cevısna, tede feteliyo, tede feteliyo doÄŸriyena Haqi ez endi qarine, çıke ajiye ki esta, tene yi diarê ho nêşiyê, ez qarine. Terkıt amune ke, kês tede çino

Mığerade kês çino?
Qemerê Cıvrailê KhêjiHermeti ki çinê?
Qemerê Cıvrailê Khêji Hermeti ki çinê. Mığarey niya verê khêmeri de niya têlewe de (boydan-boyi) pêsenae cêre. Wertê bırruna tede vınetime, thoae kês mığarude çino, mı va ez son nafa hora hete zu ra nan pa. Destê mı kerdo cı kiliti ra mı kerdo ra, corde amune eke niya puÅŸiye verê deri de, Derê Ä°ksori de corde niya uwe yena, xêle uwe yena. Eke hen peê deri de çimiye huyo ke gureto, erzaqê huyo ke gureto hen her kês verdê vıneto. Tene pêt persa, mı va, ero yi Hermeniye ke tım sıma ver feteliyenê, yi qeday, mı va, sıma ça vinete ke, yane tede lınge bı-oncine. Mı ke hen va, yi Hemedê Mirzê Sili vake, “Çêvêsae Aliyê (Aliyo Qız) mı ki bıraê to de biyo tever, Hemed AÄŸay de biyo tever kata ke ÅŸiyê nêzon. Seke niya va, zeke mane ke çiye heni yeno ra ho, yahut hewn ra hêşinê pê, hen ayıxê ho bine. Mı verê hode têpiya tıfong kilit kerd. Tıfong kilit kerd niya est ho ver, mı va, Aliyê tu çıko? Hemedê Mirzê Sili vake, Aliyê mı bi tever, nêzon kam bi tever, kêwraê mı ki bi tever ÅŸi“. Dêma ke ez hen têwerte kotune, mı ho sas kerdo çıke. Ez hen zonen ke tey biyo tever, yoxro ke yi baxse ÅŸiyê, Hemed yi ki baxse ÅŸiyê, bıraê mı baxse ÅŸiyo.

Cao ke sıma danê pêro name yi muhit çıva vi
Qemerê Cıvrailê KhêjiEsketunê Olte cıra vanê, Esketena Olte, verêİksori de, bıreniya İksori de, cêrê İksori Esketunê Olte cıra vane.

Uza danê pêro
Qemerê Cıvrailê Khêji Uza de ro, na kışena bıraê mı uzay sero qesey ken. AÄŸaê mıke tı vinê! Ez cerune amune ÅŸine, eke taê dendikê ma estê, taê ki qavi estê. AÄŸaê mıke tı vine. Mı yi têde tey berdi, yi dendiki, yi qavi. AÄŸaê mıke tı vine. Teliye genim esto, o ma ard, nêjidikhê ko, uza ra ma ardi verê Deri. O cao ke tede xıvırmet kerdo, rêça ho böli nêbena, uza ma da are, hen ma yi dendik ve qavu ra kerd cı. Hemedê Mirzê Sili vake, “endi Ali (Aliyo Qız) ÅŸiyo, Mıstefa teyro. Mıstefa nıka weso, o ki bêçheko, hama hale çheke nêzono, zovina lese ra honde na Xıdırê mı beno. Halê çheke nêzono. (Mıstefa bıraê Aliyo Qız, lazê Hemedê Mirzê Sili)”

Mıstefaê?
Qemerê Cıvrailê Khêji Mıstefaê Lazê Hemedê Mirzê Sili, o nıka weso, Hêgao Pili de ro (Uzun Tarla), o nıka weso (Mıstefaê Lazê Hemedê Mirzê Sili ki qırr kerdena Marçiğ de dırvetın xeleşino)

Weso o lazek
Qemerê Cıvrailê KhêjiO na Qızılarslan esto, laze Apê deyo. Ağaê mıke tı vine. Hemedê Mirzê Sili vake, o ki bıraê tuya, o ki tu dime bêro, endi ez şiyenê, mı o Mıstefa jê haza vındarnene, yane des metrey, phonc metrey hora têpiya vındarnene, eke thoae uza çino, mı ho dıme niya ya dare estene, ya ki khêmere estene, mı vatene bê. Ez uza ra şiyene, o (Mıstefa) mı dıma amenê uza, yi Qelfê ki ey dıma amenê, o Qelfê zona. Yi ki ey dıma amenê, zona, eve o çêşit thoae ma rastê Eskeri nêvimê, werte ra vet, terkıt şimê, şimê dustê İksori de uza mığera esta, mığera Dı Çêvere cıra vane, şimê mığera.

Mığera Dı Çêvere?
Qemerê Cıvrailê Khêji Heya. Åžimê uza mığera, uza de yi vındarnay, mı Wuşênê Sey Khali guret amune nat diarê Gomê Khêremi. Mı diarê Gomê Khêremi ra pusula ra niada ke, eke o Heseno ke biyo seve ve bıraê mı, o vıstewrê bıraê mıno ke bıyo sevev, niya vato, “Ma mığera ra tevervime, Hemed cıra kerd tever ”, eke hao o nat de kışiyo. Hesen hen kışiyo wertê bırri de. Qelfê ÅŸi ser, taê Miliso, tae ki Eskero. Dades, dades u phonc teney nata ÅŸi ser, uza tey niada, vêrdi ra ÅŸi. Qelfê bin ÅŸi ser,

Yinu vinêna tavi?
Qemerê Cıvrailê Khêji Pusula ra niadan, pusula ma o waxt niadanê derjêni ana verê çhimunê isoni hen nejidime, dürr nimê. Ağaê mıke tı vine.

Pusula ra yane Durbe ra niada?
Qemerê Cıvrailê Khêji Durbe ra niadan, durbe ra

Durbe ra vane Pusula?
Qemerê Cıvrailê Khêji Heya, ma durbe ra vatenê pusula.
Ağaê mıke tı vine.
A nao na durbe ma vi, zuyê jê ney vi. Zuyê jê neyvi, ma Eskeri sera gureti vi, hama Derjêni ardenê verê ho, derjêni.
Ağaê mıke tı vine.
Qelfê bin ki şi, mı niada ke iye bini vêrdi ra şi,
cıra Bet vane,
o ki zuyo Kuresızo,
yi Bet mı niada ke peskıre cevê hora vete, leê hode nêro, kardi guretê vıle dey cıra kerd, a peskıre de naro, terkıt şi. (vılê Hesenê vıstewrê Hemedê Lazê Cıvê Khêji cıra keno)

Sarrê yi Lazeki cıra kerd?
Qemerê Cıvrailê Khêji Sarrê yi lazeki cıra kerd.

Bet esker niyo, tavi?
Qemerê Cıvrailê Khêji Miliso.

Miliso?
Qemerê Cıvrailê Khêji Heya Miliso.

O kamiji Aşıre rao?
Qemerê Cıvrailê Khêji Aşıra Kuresu ra. Bet ki o waxt na dewa Mılu de vi,

Kuresızo?
Qemerê Cıvrailê Khêji Heya, piyê ao ke çhımê ho seqeto, piyê Wuşên yino. Wuşênê çık cıra vanê, nıka Parti de başqano, Wuşê Seke vane, Wuşê çıke cıra vane bıra, bıra!

Neyse heya!
Qemerê Cıvrailê Khêji Ağaê mıke tı vine! O Bet şi, şi a hurendiya dendukunê ma ki uza di, ey ki veti,
yi Qavê ma ki bi, yi ki uza ra veti,
o Gênim ki vet,
o Gênim verê hode kerd wertê uwe,
hora uwe verde ra.

O Kuresızo hen keno?
Qemerê Cıvrailê Khêji Ey hen kerd, kerd uwe. Sarê dey berd. Peê coy mılet mare qesey kerd vake, „yi dendık waxto ke ard, o sarre ke ard leê Yüzbaşı, Yüzbaşı tü kerd cı, vake, ninu Hukmati vato qırrke rê, nêvato sarre cıra kere biarê, ti ça ÅŸiya destê ho kerdo ’ve na dendiku ra ardê, wena, nu ki islamo, ni islamê vato, sarre islamu cıra kena, isan sarrê islamu cıra keno! Vake, Yüzbaşı tü kerd cı “
O Bet ke peê coy merd, berbat bi vi, hona merd. Na dewa Mılu de merd, sarê Mılu qesey kerdenê, vatenê, „waxto ke mezalê dey sera benê rast, xafılde mezela dey de hen dü cıra gıneno we, a mezele desınde vêsena gınena pıro“. O waxto ke kuno roy ver, hot-heÅŸt roji, kav-u-qezaxanê ho cêno mıji verdano cı, zof qefçileni kerda, vake, „waxto ke nêwes vi yo, gê jê kutıki lowenê, ge jê vergi zurrenê, gê jê pısıngi miavkenê. O hetê Åžixu ra vi, Bet Åžixu ra vi. Aslê ho Şıxızu,

Şıxunê koti ra vi?
Qemerê Cıvrailê Khêji Aslê dinê na hetê Tariye raê.

Hetê Tariye ra
Qemerê Cıvrailê Khêji Na aslê ho heniyo, deyra ewki vatenê, Wusê Zefe ha! Piyê Wusê Zefe, Piyê Wusê Zefe vi. Wusê Zefe cıranê sımao, nıka mı hore derdê ho gureto, hore ğaalê mı estê, çı isê ma esto bıra-bıra.

Rast vana, rast vana
Qemerê Cıvrailê KhêjiPiyê Wusê Zefe vi (Bet piyê Wusê Zefê sarrê vıstewrê Hemedê Cıvrailê Khêji cıra keno, beno dano yüzbaşı)
Ağaê mıke tı vine.

Tu meyitê dey uza di tavi, meyitê yi lazeki?
Qemerê Cıvrailê Khêji O meyitê dey ma hen di. Mı ki pusulara niada Esker taê cêra de, eskerê Mamekiye hen amê Zağge ro amê, eskerê hetê Ovacığe ki Tilağe ro vêjiaro ser si.

Hona meyitê bıraê tu çino?
Qemerê Cıvrailê Khêji Meyıtê bıraê mı wertê de çino. Uza ra veng da Sılemanê Sadıqi, ey ki destê Horani rae, Horanê Çê Sıleman Ağay. Mı veng da, yi Qelfê ma tek zu tıfong cı nê-erjiay-vi, amey vêrdi ra, yi baxse mığerade vi, Mığera Pırtku cıra vane, yi ki mığarunê Pırtku de vi cor. Esker dormê yinê nê-gureti-vi.
Mı veng da, va, Sılema?
Sıleman vake, ha!
Mı va, thoae Hemed amo uza?
Sıleman vake, nê!
Mı vake, Hemed ke nê-amo, Hemed çino. Mı va, ala kışiyo!, ae ke bover de bovver de bêre, ma ki sıpede ra naverde şime, ala thoae cae de meyitê Hemedi vinême, dırvetıno, kışiyo, heşir cêriyo sebiyo!
Endi ma terkıt şime, yi boverdê amey, ez ki naverde şüne. Şime ke dormê mığera pêro hen biyo ke rêçe ra bölü nêbeno. Şüne tene dürr dormê mığera bırrna. Eke bıraê mı versora şiyo, şiyo waxto ke şiyo na kaşi ra şiyo, qersune tade gına cı, a ita de gına cı, eke destê ho esto cı , cıke honde vore biye, bınê ho yerxuçe vi ye, serê hode honde toze biye. Eke a toze ra waxto ke niya destê ho esto cı, o waxt qersune ita de niya gına cı. Ez şiyo uza de mı dest fiste hawa, vore mı niya kerde pake, yi puşiye goşt, puşiyê astıku peray ve cı niya hurdkhêki, a niya neyra qız, deyra dıma ki mı destê bıraê ho fist hawa, qersuna ke gına cı a ki mı vete, mı estê cêvê ho, bıraena ondêr, va bımano qersuna bıraê mı mıde.

Mı ke hen…yi Demenu vêrdi mıra, vêrdi mıra, mı va, bıraenê! Vake, ya!
Mı vake, sıma ke şêrê meyitê bıraê mıke çıturiyo, sıma ke bılewnê hurendi ra, yaki rêçê sere ÅŸerê, dısmenê mı sımaê. Qeytan mevaze rê ke nêvato! Dürr vınde rê sıma ke meyit di, qafa di, çı di, cıra dürr vınde rê, lewê meşêrê ala ez bêri, ala çı çeÅŸit bıraê mı gıno waro. Yi xêle ca ÅŸi, hata verê Oxani ÅŸi, ez ki po-son, nêşikin, yane lerze ken, va sola ez ÅŸerine vıreniye bıjêrine, dê ez kota ÅŸerine, yi ÅŸi. Yi ÅŸi, dı-hire sur ke qedenay, dota mı niada ke, o Sılemano ke ez van, dota cêra we qarÅŸiyê mıde nê, niya peyra amê, vake, “La-lao, çı merda, çı-merda, vake, rêça ho nao niya cêra, o nıka a het seri ÅŸiyo, weso”. Niya peyra ke amê, eke amê niya qarÅŸiyê mı, mı niada ke çıng bi, dest est ra mı, o tıfongê mı, pakêtliyê mı ‘ve tıfongê mı guret.

Ey guret!
Qemerê Cıvrailê Khêji Ey guret, Sılemani guret. Qılıfra ont wê, Paketli ve mianê mıra, zu ki hermê mıra tıfong guret. Sıleman kote ra mı ver, tavi, dıme terkit şine. Şine, eke khêmerê niya esta, niya honde berz bena khêmere, niya honde, eke niya phoşta ho osno khêmere ro, a destê ho ki niya rê, çhımê ho niya rakerde, yi Sultan Bavay rê qesey ken, yi Dolu Bavay rê qesey ken. Waxto ke tene şüne biyo nêjidi, hona taxvinê mıra resene ca esto..

(hona devam keno

http://www.mamekiye.de/08/1142521882/index_html 
İsmail Kılıç
www.mamekiye.de

Qemerê Cıvrailê Khêji Tertelê 38i Sero Qeseykeno [5]

Qemerê Cıvrailê Khêji:
Waxto ke amê Hemedi ser, bıraê mı ho niya çarno, peyra napa, tadê perra, çıke fiesegê ho ki qediye, niya ho dêmdo ra cı, niya niadu, peyra napa.
Ağaê mıke tı vine!

Meyitê dey guretu amune, amune mı ard o nat, dı-hire kêfeni puleşnay ve puro, kerd mezele. Ao ke bi seveve bıraê mı, o sarê dey ki çıra kerdo, mı tora va, o ki ard bıneniya lıngunê bıraê mı Hemedi de uza ma cıre bıraê mı vera kêfeni mendi, puleşnay ve puro, o ki uza est çhole. O ki ma uza dard wê, terkıt amune. Terkıt amune nafa çı vore hore biari, endi bê-bıray mendu şi.

O lazê Hemedê Mirzê Sili ki, Hemedê Mirzê Sili vake, „Lazê mı ki bıraê tode ÅŸiyo“ yoxro ke o ki ÅŸiyo, o cêro ra ÅŸiyo, dota ÄŸare wertê khêmeri ra yena, a ÄŸara ho niya tenga, yeno wertê aÅŸeyde mığera esta, ÅŸiyo koto a mığera. Yinu ki diyo, esker diyo, esker veng do vato, „bi tesmil ve, mıletê sıma pêro tesmil biyo, vato, domanê Cıvê Khêji amê tesmil biyê, vato, mılet tesmil biyo, bi tesmil ve“. A biyo tever amo, amo tene qersunê kote ra na kosê qori ita de, a na gostê qor hondıke qersunê nista pa, wes u waro. Seke kardi çutıriya heniyo. NiÅŸto pa amo, ardo, ardo meyitê bıraê mı (Hemedi) ser.

Saxa Hezreti Xızıri Aley Selam, mı vere coy vatene, bıraê mı qemıs nêbiyene, nêvatene, mı va, mı vatene, Cemê iso Hemed kışino sıma nêvaze ke Hemed kışiyo, ma some wertê Wusvu, some wertê Alu, some wertê Arezu, nu amê, seker amê, sıma nêvaze ke Hemed kışiyo, vaze, Qemer kışiyo. Sıma waxto ke vake, Hemed kışiyo, çıke xofê Hemedi esto, endi kês sıma zarê nêverdano.

Ey (Aliyo Qız) benê meyit ser, Lazê Hemedê Mirzê Sili, name ho Ali vi, benê meyıtê Hemedi ser, cıra pers kenê vane, “nu Hemedo kışiyo yaki Qemero?”.
Aliyo Qız vano, “Qemero kışiyo, nêvano Hemedo, mordemek”.
Ey (Aliyo Qız) tey benê, na hetê dewa Çê Sey Rızay de uza, benê uza kısenê, da-dese, des u hire zerni ki sere vi, zernunê dey ki cênê.

Eke yenê vane lao, “çıke tu ke esto tey bijê, ma beme sıma surgın kemê.”
Cêrono ra, yi perunê ho a lone de vere coy dardi ve wê, kerdo wertê wele, eke hen cıra vanê, sono yi perunê ho ki vezeno ano, keno cevê ho. Benê uza ey ki kısenê, peru ki cênê, sonê.

Peki Hermeti sebi?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Hermeti made vi, ma hermeti ma tey fetelnay. Yi hermetê dıyinê, hermetê vıreni niye. Hermetê vıreni eve domanu ra qırr kerdê. Hermetê dıyinê Ko ra guretê. Peê coy 38i ra têpiya ma yi hermetê dıyinê gureti.

Yi Hermetê 38i ave qırr kerdi?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Hermetê 38i ra ave butu qırr kerdi.

Yi Derê Laçi de qırr kerdi?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Derê Laçi de qırr kerdi, na hermeta mı zuya Heyderıze viye, zu Çêneke cıra viye, tek zu Çêneke cıra viye, a hermeta mı ki peê coy merde.Moa a çêneke merde. A çêneke ki nıka Ali Xıdır Emek berda. (Dewa Kurvarıki ra), a Heyderıze ra wa,

A çêneka, Ali Xıdır Emek berda?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Heya a çênaka mına Ali Xıdır Emek berda, a çêneka Heyderıze

Hama domanê tuyê vıreni, Xanıma tuya vırenê merdê tavi?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Xanıma mına vırene 38i de qırr kerdê. Moa Kazım viye, mao Kazım, moa zu ki Xeycane viye, nıka ama Mamekiye(Tunceliye). Moa yi hurdimena domanunê mı 38i de qırr kerdi.

Derê Laçi de?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Moa Kazım ve Xeycane Derê Laçi de qırr kerdi. AÄŸaê mıke tı vine. O waxto ke ma mığera ra bemê tever, peê coy Hesenê Gêwere hesa ro ho beno, vano, ma na mığera de ca mendime, yi bi tever, mı ho sas kerd ce tever nêvimê”, Hesenê Gêwere, Lazê Cıvrail AÄŸay Wuşên AÄŸa ve Lazê hora, aÄŸaê mıke tı vine! Zu ki Bavaê Sey AÄŸay, o ki Reyverê (Aşıra) Khaluno, zu ki Aliyê Dewresu. A ni phoncemena mordemi uza o Derê Laçi de, verecoy ma ÅŸiyenê saydê male pheÅŸki, male pheÅŸke biyenê dırvetın vozdênê mığera, a mığera ki çetine viye, ma niya çêranê dergi bi, ma çêra kert kerdi vi, cero sanene ver, khêrte ra ma siyene, o male pheÅŸki estenê war.
Tu hesna!

Heya
Hesenê Gêwere, yi olvozenê ho cêno, o daru ro sono, sono a mığera. Eke sono mığera, Cıniya Sey Khali (Moa Yıvisê Sey Khali) vana ke, “Hesen meke ez ki bêri, ca ki mığera de çino, mığera ki tenga, jê ÅŸikor vi, hen cao hene, vano, ita ca tede çino”

Moa Yıvisi?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Heya moa Yıvisi (Yıvisê Sey Khali). Hesenê Gêwere lınge saneno dari, dar dano waro. Cınıke (Moa Yıvisi) verde manena, cınıke verê mığera de manena.
Peê coy ke Derê Laçi ke guret, peroz yenê yi hermetu uza cênê, moa Yıvisi yinu uza cênê. A ve hire-çhor hermetu ra cênê. A moa Yıvisi yi besenêkenê sere, esker yinu uza kısenê, dı tene cênci, cınuku nêkısenê.
Ağaê mıke tı vine!

Bavaê Seyd AÄŸay ki lesera gırs vi, vıle ho honde derg vi, her çhıme ho ki niya honde vi, ti vana çhımê Gay hona qız vi. Bavaê Sey AÄŸay ki dı-hire roji a lonede manenê, besenêkenê. Vake, “Bavaê Seyd AÄŸay a wela hurdiye, niya guretenê, na kafa destê hode nênero, pê zone ho listene”. Badana Bavaê Seyd AÄŸay ki taê ca ke anê, niadanê ke besenêkeno bêro, uza kısenê, sarê Bavaê Seyd AÄŸay cıra kenê tey cênê.
Ağaê mıke tı vine!

Qemerê Cıvrailê Khêji: Yinê anê benê, tey benê Ozız-Avdel, vere coy Qumandan qelfê Hesenê Gêwere benê Ozez-Avdel. Pulê Ozez-Avdel hao bınê hewr de oseno, o Puli ra, Pulê Ozez-Avdel cıra vane, Qelfê Hesenê Gêwere tey benê uza. Çıke mordemê yê Hesenê Gêwere tey viye, amê mare qeseykerd, peê coy remê, têpiya remê, amey mare qeseykerd.

Mordemê Hesenê Gêwere vakê, “ma berdimê, eke ma berdimê uza o diar, diarê pulê Ozez-Avdel leê Qumandari, ordi ke amê erjiya pê, Hesenê Gêwere, ez nêzon çı day ve sarre ro, mı nêdi vi, çı day ve sarrê Hesenê Gêwere ro, itara niya goyna ho amenê, Hesenê Gêwere bi davançe verê Qumandari ro, Esker kot ve têwerte, vengê tıfong ki amê, ma nêzona ke napa, ma nêzona ke bos kerd-nêkerd, bi qervelıx, yi badana ardi. Aliyê Dewresu, Hesenê Gêwere zu ki WuÅŸenê Lazê Civrail AÄŸay, ni hiremena, lingi bınê Goligude gıreday, deÅŸti ki niya peydê berd eve jêni ra gıreday, ma niya pêdıma ardimê, ardimê berdimê Mamekiye (Tunceli)”. O waxt Mamekiye (Tunceli) de na Mamekiya (Tunceliye) made Pırd (Korpi) hona ser nênay vi. Dari nay ve ser,

Mı yi dari di, verê Adliya khane de :
Qemerê Cıvrailê Khêji: Haq ve tode vo, Ha! Verê Adliya de. Uzade vake, „uzade ma ver vêrnayme ra, yi ki (Hesenê Gêwere, Wusênê Lazê Cıvrailê Arekiye, Aliyo Dewresu) hata Pırd (Korpi) ma dıma ardi. Vake, ma hermeti berdimê, Balisêre de caverdayme, vındarnaymê. Vake, uza zuye Pilvancık ma berdime kerdime ho ver. Mı va, wakıla mı, bê ma bıremimê, a nêremê, vake, ez remunê gınunê Ko amunê, amunê ita.Vake, Hesenê Gêwere hata uza ard. “
Yi taê vanê, Hesenê Gêwere Kora kısto, nêzon koti kısto, pêro zuro. Hesen hata uza ard, vakê endi dora têpiya, Hesenê Gêwere, Aliyê Dewresu ve Wuşenê Lazê Cıvrail Ağay, hiremena yi Pırdê Mamekiye sera ardi bover, endi hona mıleti benê qırr kenê. Dı rojira têpiya, roza dıyine vi roza hireyine vi endi hona qırr kerdi. Yi hêşirê ke uzara geretê berdê.
Têpiya Lona Laçi ra ke ma bımê tever, Lona Laçi ra têpiya, hire roji çhor roji qediya, hona uza ra Lona Laçi ra bine tever, amunê ÅŸinê Çê Apê tu Ali. Mı yi paketu uza day çı, aê vakê, „emır kerdo, vato, „ hire roji cêra dê, cêra de, eke nêşê ro, surgın kenê, surgunıyê esta, teÅŸvik kenê Nıfusu cênê. Yoxro ke dormê qapa kenê, kês nêverdo ke bıremo, dormê bırrno, Demenu berdi qırr kerdi.“

peki jêde koti qırr kerdi, Kırmancu jêde koti qırr kerdi?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Yê maê ma na Derê Mamekiye (Tunceli) ra cor Derê Çhem de qırr kerdi pêro, Marçığ de Demenu qırr kerdi. Derê Harçık de qırr kerde.

(Hetê peyde zu qesey keno, vano, „Çıke Xeycane, Çêna Qemerê Cıvrailê Khêji vake, heni qesey kerd vake, hona yeno ra mı viri, Kazım ke heni vano, Kazım ki Laze Cıvrailê Khêjiyo, hermeta vırenerao, na hermeta vırene Derê Laçi de qırr kenê. Dormê Harçık de ma qırr kerdime, waxto kema remay me..)
Derê Harçık de qırr kerde
Qemerê Cıvrailê Khêji: Nêro mı qeda guretae, meyıtê dêka tu, qa çıke ma ve Kazımi ra piya ameyme hurendiya meyitê dêka tu. Meyitê Dêka tu na cao ke nıka o cao ke Dursun Ali boni nêvıraste, a rastık de, a o peê ratıkte qırr kerdi. O rastık de qırr kerdi, peê o rae de. Marçığ de qırr kenê.

Peê coy tu çıtur xelesiya?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Ma ez hora uza ra amunê Kora fetelüne, ma ezo tore qeseyken. Ma hen Kora feteliayme, peê coy dı-hire rey han ke Xêfay amey mı dıma, ez nêsüne tesmil nêbine. Na Kuresu ra ewk vatenê, Tornê Hesenê Murti cıra Memed vatenê, o zamanê ewk de mendi vi, Hacı Bektaşı Veli de mendi vi, uza ra ki amo Estemol de mendo. Nu Xêfa amê mı dımê dı-hire rey. Amê mı dımê, hasa tora, mı zur kerdi, mı va, „ma vıranimê, hot serriyo Koray mê, çıtur ve na çêşit bêrimê. Raa bine ki mı zur kerd, va, naê ke berdê tesmil kerdê, pêro qırr kerdê. Taê ki berde, hawa ero cı nê-ama, porê ho pêro rışiyo, dızonê ho ki pêro rışiyê. Yi zur ke qeday, peyniye de mı va, ma vıranimê, thoaê ma çino! Halbuke çıke ma çino ke! Çiyo hene mevaze, her çiyê ma ki esto. Ma ameyme Qonağê Dursun AÄŸay tholan kerd, ni mare besi vi.“

Sıma hata Qonağê dey amey?

Qemerê Cıvrailê Khêji: Qonağê dey ma tholan kerd. Ma serva Wuşên Ağaê Tornê Weli amey me. Ma serva Wuşên Ağaê Tornê Weli amey me

Nıka ewk biyo vêrdo ra şiyo, Haq kena bêçıka Çê Momıd Ağay biye yaki çine viye?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Nê eve Hezreti Wuşêni vo ke, bêçıka Çê Momıd AÄŸay çine viye. Yine yaxê mı ita de guret, yine peê coy di-hire yelçi rusnay, amey vake, “bê, Rayverê ma rusna, Niaz day ve ci” Peê coy ez ve Niaz amune. Mı ho dard we, pee coy Niaz ke day ce, ez ve Niaz amunê.
Ez ve Niaz amune, feqet, sıfte yaxê mı guret Ali Rizay, vake, “xevere Wusiv AÄŸay de. Wusıv AÄŸay tey biya”. Badana vake, “Karsanu ra Hemedo verg ki hora sımade vi”. Çıke çıtur Haq zelalo, heni bê-sık vi, thoaê dey çine vi. Feqet mı zurê kerd, vake, ez nıka doxriya Haqi vaji,

Hasa hasa
Qemerê Cıvrailê Khêji: Mı zurê kerd, mı va, xevera kêsi made çine viye, xevera Sadıq AÄŸaê Lazê Ali Qaxan made biye. Pers kerd vake, “çıtur sıma de xevera ho biyê?”
Mı va, Dursun AÄŸa memuro ita, Nıfus meuriyo, Dursun AÄŸa roza bazare yeno çê, sıma şêrê Çê dey thola kere yaki bıkıse. Ae mı ça heni vate, “waxto ke yenê bıraê mı Hemedi ser, vane, biarê ma gosu cıra kêrimê, o ve WuÅŸen AÄŸay ra, Yene uza ra, yenê Çê Wuşıv AÄŸay Rutu de. Wusıv AÄŸa ki peê coy mare vake ke o hen ke yımansızo, çê mıke tholan kerd, ey o sandıqa mı nêçarnê. Naê binu Aşıri her çiyê mı çarna, ey a sandıqa mı nêçarnê, hen yımansızo. Ma o ça nêvano, nu ki bıraê mıno. Nêvana, ça gosunê bıraê mı cıra kero. Ma ero Tornê AÄŸaê Weli ke hen yımansızen kerdê, qe ma ti zonao, ma ve Çê Qemê Mori ra rewra dostê khanimê eve hot bedeli ra. Ma ça nêvana gosunê ney cıra ken”
Ma tu ke verê ney nêçarnena, tu ke ney sero nêbervena, ma tu sene dosta!. Uza putırmıs keno rusneno, mı riwale yi qeşi ra, mı va, xevera Aliyê Sadıq ki made biye. Doxreniya Haqi ma zur kerd.

Hasa, hasa! Hama yane, nıka tavi vera ma ki Baxıra. Yane doxreniya Haqi bêçıka kêşi pa çine viye?
Qemerê Cıvrailê Khêji: Nê, nê. Hora ma ameymê tholavê Wuşenê Tornê Ağay ke çê de niyo, uza ra ameymê Tholavê Dursun Ağay.

…
Qemerê Cıvrailê Khêji: ...

(hona devam keno…)

 

      http://www.mamekiye.de/08/1142521882/index_html